Author: Zuzanna Przeworska

Tomik poetycki Małgorzaty Serwackiej „Zwierciadła duszy”

Zuzanna Przeworska

„Sypią się dźwięczne perełki”, czyli o poezji  Małgorzaty Serwackiej  

Dawno nie czytałam tak pogodnego, pełnego urody życia zbioru wierszy – tak do lektury tomiku Małgorzaty Serwackiej „Zwierciadła duszy, który niedawno ukazał się nakładem Wydawnictwa Media Zet,  zaprasza czytelników Zuzanna Przeworska. Naprawdę warto rozpocząć przygodę z tak piękną i bogatą w obrazowania poezją.

   

Jaka zatem to poezja? „Zwierciadła duszy” to poezja delikatna, wonna, obrazowa, odświeżająca wyobraźnię. Nawet w wierszach refleksyjnych, przejmujących, odsłaniających tajemnice, uderza lekkość w obrazowaniu, poetka z przymrużeniem oka, a nawet z poczuciem humoru,  patrzy na siebie i świat. Jak w wierszu „Lęki”, w którym lęki „cicho wyszły nieco obrażone/ że ślady na ścieżce / śnieg zdążył zasypać”. Wiersze utkane są ze wspomnień, z refleksji i z drobiazgów – z codzienności, która może być magiczna – są niczym perełki, świeże jak rosa na trawie. To poezja pełna zaskakujących metafor, bywa że wizyjna, z pewnością błyskotliwa, z ekspresją znaczeń, ze znakomitymi, zaskakującymi pointami.

Tomik „Zwierciadła duszy” to  „duszy pamiętniki… / Z ufnością dziecka otwarte”. Autorka, która „nie pasuje do ram/ form i schematów”, woli „myślą fruwać / wśród scen, poematów”,  nie ma nic do ukrycia. A ma tak dużo do powiedzenia. „Pan czas” – bohater jednego z wierszy – który  „rozbieganym przechodniom / subtelnie zagląda w oczy / co gestem mówi – wolniej / gdzie pędzisz, dokąd kroczysz” – odkurza „wspomnienia tak szczelnie schowane, budzi „wrażliwość dawno w kąt wciśniętą”. W wierszach Małgorzaty Serwackiej wybrzmiewają nie tylko nuty, ale i prawdy życiowe. Poetka pisze o miłości w jej różnych odcieniach,  przegląda się  – jak to w „Zwierciadłach” – w codzienności z jej nieustannymi dylematami, nie stroni od tematu przemijania.

Przyjemnie czyta się te wiersze, i wbrew temu co pisze autorka, że „sypią się dźwięczne perełki / po drodze, po scenie / ale nikt ich nie chowa / – zaszyte kieszenie”  – wiersze te wpadają nie tylko do kieszeni, ale i do serca. Na dłużej, takie ciekawe, a i głębokie, jest ich  przesłanie.

 

Poetka Małgorzata Serwacka utożsamia się z poezją, pisząc:

” Moje życie jest wierszem – tak powiedziałam  kiedyś na pewnym wieczorze poezji.

Jak większość nastolatek pisałam wiersze, lecz potem na długie lata przykryła je proza życia.

Do twórczości wróciłam dopiero po zetknięciu się z żywą muzyką. To właśnie muzyka obudziła we mnie dawną wrażliwość, wyzwoliła drzemiące emocje, które pozwoliły pisać. Mam nadzieję, że różnorodność tematów będzie swojego rodzaju spacerem przez życie – słowa, nuty, różne odcienie miłości, mijający czas i zwykłe chwile ubrane w poezję.

Zapraszamy więc do świata poezji Małgorzaty Serwackiej.

Małgorzata Serwacka

     (fragmenty wierszy)

 

*

Leczę serca nie kamienie.

*

Zapachem piwonii i jaśminów mieszam poranną kawę.

*

Motylom łatam skrzydła powojem.

*

Jestem kobietą, jestem drzewem, słońcem

i wiatru powiewem.

*

…ja też lubię koty i miłość

I wciąż mnie kręci życia zawiłość.

*

Poeci nie płaczą łzami,

poeci płaczą perłami,

które rzucają modrzewie.

 

O książce

Wydawca: Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

Str. 128

Redakcja – Zuzanna Przeworska

 

Zdjęcia: Aleksandra Chmiel

Zdjęcie autorki na skrzydełku okładki – Wiktoria Rychcik

 

Opracowanie graficzne:

Oficyna Reklamowo-Edytorska DRACO-ART w Pile – Renata Drozd

 

Wydanie I , Piła – 2021

 

Druk: Drukarnia „TOTEM”Inowrocław

 

ISBN 978- 83- 66635-03-6

 

————————————–

Zamówienie

 

1/ Tomik ten można bezpośrednio zamówić – kupić u wydawcy:

możemy wysłać pocztą –
cena za 1 egz. – 25 zł +9 zł koszty przesyłki. Można tę kwotę 34 zł wpłacić
na konto wydawnictwa – proszę podać dokładny adres:
Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska
64-920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

Bank Pocztowy Oddział w Pile

Nr 70 1320 1351 2212 3516 2000 0001

Książkę wyślemy po wpłacie na konto

tel.668 000 335

 

Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

tel./fax /067/ 213 24 92

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl

 

 

Tomik poetycki – Andrzej Duda „POPezje”, czyli dwugłos artystyczny poety Andrzeja Dudy i artysty plastyka Roberta Heczko

Zuzanna Przeworska

 

 

 „POPezje” Andrzeja Dudy z obrazami Roberta Heczko 

Tomik poetycki „POPezje” Andrzeja Dudy – scenarzysty, reżysera i pisarza związanego z Krakowem – który właśnie ukazał się nakładem Wydawnictwa Media Zet, z pewnością stanie się wydarzeniem artystycznym. I to z kilku powodów.

                   

   

 

 

Tomik, jak sugeruje już jego tytuł „POPezje”, mówi o miejscu poezji w realiach pop kultury – w przestrzeni, w  której – jakby nie było – wszyscy jesteśmy zanurzeni po uszy czy nam się to podoba czy nie, a więc to tomik na topie.

To także artystyczny, można tak to ująć, dwugłos poety Andrzeja Dudy z jego 59 błyskotliwymi wierszami i artysty plastyka Roberta Heczko, którego 38 jakże pięknych obrazów, oczywiście w kolorze, dodaje kolorytu tej niezwykłej książce poetyckiej, a może też dopowiada to, czego w wierszach w wymiarze sztuki wizualnej, wyobraźni,  trudno wyrazić . Obaj artyści z pewnością ujmują czytelnika swoją pełną polotu sztuką i wysmakowaną wyobraźnią. Tomik, intersująco skomponowany przez poetę, także pod względem formalnym, jest pięknie wydany, aż chce się wziąć go do ręki i od razu staje się bliski.

 

Przyjrzyjmy się bliżej poetyce poety i jego reakcji na zastany świat.

Andrzej Duda, poeta o wyrazistym temperamencie poetyckim, nie idealizuje świata, ale obnaża codzienność w całej jaskrawości. Nie ma w tym tomiku patosu, celebry, za to jest dużo konkretu i gadżetów cywilizacyjnych od telefonów komórkowych, poprzez „sukienkę z Tesco” i „wszechobecny DHL” po okładkowe puszki z colą. To poetycka codzienność, w której każdy może się rozpoznać. Uderza jednak świeżość spojrzenia poety na kulturę popularną – poeta nie poucza, nie mówi ani tak, ani nie, co najwyżej dystansuje się wobec reguł funkcjonujących w kulturze popularnej. Z takiego, powiedzmy to szczerze, konsumpcyjnego stylu życia, „zapotrzebowania na hiper wybitne jednostki”, w świecie, w którym „Nagle nie wiedzieć czemu / Przeciętna twarz ze śladami po ospie / nie może być tym, czego oczekują tłumy / Nikt mu nie uwierzy / nawet jeśli cały jest prawdą” – poeta celnie konstatuje:  „Nie pozostanie nawet popiół / by było się z czego odradzać”. Ale jest nadzieja, którą niesie życie z upływającym bezpowrotnie czasem: „Wciąż obumieram / Powstaję do nowego”.

Poeta – reżyser nieprzypadkowo w „Naszym człowieku we mnie” pisze: „Zakłuło mnie w sercu/ raz, a nie porządnie / Zakłuło i zostawiło / Ścisnęło i puściło / „To nie przelewki” mówią / to mogła być nowa wola życia”, choć „Marcellus Wallace twierdził, / że to raczej ambicja / i przestrzegał przed nią”.

Wiersze objawiają swój ambiwalentny charakter, budowane są na napięciach, sprzecznościach, wskazują  właśnie na sztuczność rzeczywistości, w której żyjemy. „Sztuka, wzruszenie, piękno /zastępują „Trudne sprawy”,/ „Rolnik szuka żony / Pustka kontra pustka”. „Zostaną po nas empetrójki Rihanny / zapisane w chmurze”.  W tej sytuacji to zrozumiałe, że poeta przywołuje nazwiska twórców z wysokiej kultury, pisząc: „Zadzwonił do mnie Milan Kundera…”, „Napisał do mnie Salvador Dali”, „Jest na koncercie w moim mieście / Niccolo Paganini…”, „Sprzedawczyni w księgarni / przechyla się do mnie zza lady / „Słyszał pan o Herbercie / Podobno w ogóle nie istniał! Był medialnie spreparowany”…”

 

Przestrzeń kultury popularnej wchłania nas. Sprawy życia i śmierci przeplatają się z błahymi, jak w wierszu „Mgnienie” i oto jednocześnie „Markowi umarł brat”, „Znajomy okulista / ma życiowe dylematy”, „W naszym mieście szykują się oszałamiające święta”.  Człowiek „ze śmieszną wiarą / że mamy na cokolwiek jakikolwiek wpływ”, „Z litanią  sukcesów i porażek wygasłego dnia”, czuje się osaczony, próbuje więc niejako bronić  dostępu do swojego intymnego pełnego tajemnic świata. Cały jego świat, to taki, w którym nie jest „Na pewno niczego pewien”. Tylko i aż tyle mu zostaje. Poeta wie, że to co z pozoru trwałe, jest ulotne, wyraziście znajduje to odbicie w wierszu „Pyłek na parapecie”: „Ja to przemijalność / ty – dowód na wszechstałość”.

 

Jak więc odnaleźć się w tym świecie – świecie komercyjnej masowości, kryzysu wartości, zdominowanym przez pop kulturę, media społecznościowe narzucające nam styl i rytm życia? Podmiot tomiku w wierszu „Kiedy teraz patrzę” obrazowo tę prawdę tak ujmuje – najpierw w wymiarze zbiorowym: „Tacy jesteśmy / Śmieszni, zgubieni / Dramatycznie nieswoi / Tkwiąc w miejscu zetknięcia / tysiąca poplątanych dróg”,  – a w końcu w imieniu  własnym padają te oto znamienne słowa: „Więc oto ja, / zbyt mały Bonaparte / Harmonia zbyt cicha / mój Fauście / Oto ja / bez ukłonów i owacji / Ja, Hamlet”.

 

Tomik poezji „POPezje” to poezja efektowna, z powiewem różnorodności, raz jest to poezja paradoksu, bardzo przy tym inteligentna, innym razem to przewrotna parafraza filozoficznych dylematów, także w nawiązaniu do tytułów wierszy, to także poezja refleksyjna, poetycko narracyjna, świetnie spointowana, z błyskiem dowcipu, a bywa że przepojona wysublimowaną liryką jak w wierszu „Chciałbym być”:  „Chciałbym być tu / i pisać ten wiersz / i patrzeć na ciebie / i tobie go zadedykować / i zatytułowałbym go „Szczęście” / Wciąż bardziej / każdego dnia więcej”. Miłość, jak wynika z wiersza „Notatka”, bywa, że też ulega regułom pop artu: poeta przywołuje dawne słowa, które padły o miłości: „Przelałaś na papier  / całą naszą miłość  / Dziś znalazłem tę kartkę / Leżała pod lodówką / „Kup proszek Yelp, 5 kilogramów! / Bo jak nie, to zamorduję”.

Padają w wierszach Andrzeja Dudy świadomie, a zarazem trafnie cytowane, dobrane do sytuacji narracyjnej slogany, maksymy, które po swojemu dopowiada, zwykłe, banalne wypowiedzi dla uwiarygodnienia poetyckich obrazów i wzmocnienia przesłania: „Czasem na świecie jest tyle piękna / że trudno to wytrzymać”, „nie wszystko złoto…”, „nie ma tego złego”.

Zawsze jednak poeta mówi własnym głosem i staje się w swej poetyce rozpoznawalny. Jak w wierszu zadedykowanym poecie Romanowi  Honet i całej reszcie, który zamyka „POPezje”:  ”Poezję – ty to wiesz – trzeba mieć we krwi / Poetą się nie ostaje” – konstatuje poeta Andrzej Duda  („RH+ (Roman Honet i cała reszta”).

Zapraszam do świata poezji Andrzeja Dudy. Wiersze czyta się cudownie, lektura wciąga, pociąga, fascynuje, wzbudza refleksje, budzi dystans do siebie i świata.

 

 

O książce 

 

Wydawca: Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

Str. 112

Redakcja – Zuzanna Przeworska

 

Ilustracje – Robert Heczko

 

 

Opracowanie graficzne:

Oficyna Reklamowo-Edytorska DRACO-ART w Pile – Renata Drozd

 

Wydanie I , Piła – 2021

 

Druk: Drukarnia „TOTEM”Inowrocław

 

ISBN 978- 83- 66635-04-3

 

————————————–

Zamówienie

 

1/ Tomik ten można bezpośrednio zamówić – kupić u wydawcy:

możemy wysłać pocztą –
cena za 1 egz. – 25 zł +9 zł koszty przesyłki. Można tę kwotę 34 zł wpłacić
na konto wydawnictwa – proszę podać dokładny adres:
Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska
64-920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

Bank Pocztowy Oddział w Pile

Nr 70 1320 1351 2212 3516 2000 0001

Książkę wyślemy po wpłacie na konto

tel.668 000 335

 

Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

tel./fax /067/ 213 24 92

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl

 

2. Tomik można też kupić u autora Andrzeja Dudy:

kontakt z autorem: e-mail: duda.andrzej@o2.pl

Justyna Dereszyńska, Adam Ryszard Prokop „Przywiązanie długie jak życie”

Zuzanna Przeworska

Dwugłos poetycki w „Przywiązaniu długim jak życie” 

 

Tomik poetycki  pt.”Przywiązanie długie jak życie” Justyny Dereszyńskiej i Adama Ryszarda Prokopa , który trafił własnie do czytelników, to propozycja poetycka wyjątkowa w polskiej poezji. Z wielu względów.  Jest to poetycki dwugłos autorów o kondycji człowieka we współczesnym świecie  i miejscu pojedynczego człowieka „we wszechświecie”.

   

   

 

W tej poetyckiej opowieści o człowieku, jego tęsknotach, rozterkach,codzienności w egzystencjalno – filozoficznych, a czasem lirycznych odsłonach, pełnych paraboli, zaskakujących skojarzeń, nic jest oczywiste. Nawet nie wiadomo kto jest jest autorem poszczególnych wierszy w tomiku: autor czy autorka, czy może pisali wspólnie, można zgadywać, przypuszczać, kierować się intuicją czytelniczą (Adam Ryszard Prokop jest autorem wydanego w 2020 roku znakomitego debiutanckiego tomiku poetyckiego „Jedenastemu”). Dla współautorów „Przywiązania długiego jak życie” nie ma to większego znaczenia, przynajmniej w takim aspekcie. Oni – poeci – rozmawiają w tym dwugłosie poetyckim o sprawach najważniejszych: sami ze sobą, z czytelnikiem, z Bogiem. To rozmowa o sensie życia, śmierci, miłości, o walce dobra ze złem, o czasie, który jest, który minął, który się kończy…  – tematy przyziemne przenikają się z obrazami egzystencjalnymi, metafizycznymi. Dużo poetyckiej głębi, refleksji, zdumiewających poetyckich odkryć. To książka poetycka, a nie zbiór pojedynczych wierszy, czyta się ją jak książkę z dobrą, wciągającą akcją, ale nie dla  narracji – akcji się ją czyta, zmusza nas bowiem do przeżywania: do refleksyjności, czasem nawet prowokuje, z pewnością zaś budzi wiele emocji.

W „Przywiązaniu długim jak życie” Justyny Dereszyńskiej i Adama Ryszarda Prokopa wiele się wydarza: zdarzają się „rozdarte godziny”, „kołysze się świat kołysze/ w spienionych falach namiętności”, „zbyt serce bez serca bije”, „bohatersko wkraczam w nowy dzień / choć pod powieką łza  patrzy mi bezsensem”, „lecz zawsze jest nadzieja”, „moje ścieżki też zaciera czas”, ślad mój odciśnięty w pyle”… Pięknie podsumowuje te wszystkie zdarzenia, spięcia i poetyckie napięcia wiersz „słoneczniki”, w których pada fraza przyjęta przez autorów na tytuł tomiku: „przywiązanie długie jak życie/ lecz wiotkie jak włosy pędzla/ zagryzane  czarnymi nasionami”.

Wiersze w tomiku ułożone są w pięciu charakterystycznych cyklach: „odeszła bez kwiatów”, „bohatersko wkraczam w nowy dzień”, ” w otchłani przestrzeni zew natury”,”ku głębi cementu”, „lecz to nie raj”.  Jest jeszcze niezwykle intrygujący, jakże wzruszający, poruszający czułe struny cykl „starowinka różańcowa” – to cztery monotematyczne utwory umieszczone nieprzypadkowo w różnych miejscach tomiku.

O cyklu tym i o tomiku pięknie pisze we wstępie tomiku „Z pozoru postronnie” Anna Ostrowska – Tomańska:

„Kompozycja „starowinka różańcowa” mimo, że jest rozproszona w tomiku i nie stanowi w nim całości, wywarła na mnie wrażenie jako continuum samo w sobie. Chętnie wyobrażam sobie, że to właśnie ona, ta starowinka, jest podmiotem lirycznym Przywiązania długiego jak życie. Ta tkliwie, delikatnie, z miłością zarysowana postać daje – według mnie – Czytelnikowi nadzieję i napawa optymizmem, gdyż przypomina o tym, jak czuli mogą być z pozoru postronni i niezaangażowani obserwatorzy naszego życia.

Wspomniana tajemnica wynikająca z dwugłosu autorów, barwny, giętki, zwrotny, a oszczędny język wierszy, wielowarstwowość skojarzeń, zapraszają Czytelnika do gry, do odkrywania znaczeń, do refleksji nad kontekstem historycznym, a czasem po prostu do puszczenia życiu oka, skoro już wiedzie ono przez las niepewności.

Zapraszamy do lektury . Naprawdę warto!

O książce 

Wydawca: Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

Str. 60

Redakcja – Zuzanna Przeworska

 

Zdjęcia:

Kinga Kmieć (tył)

Bartłomiej Trzeszcz (przód)

 

Okładka, opracowanie graficzne:

Oficyna Reklamowo-Edytorska DRACO-ART w Pile – Renata Drozd

 

Wydanie I , Piła – 2021

 

Druk: Drukarnia „TOTEM”Inowrocław

 

ISBN 978- 83- 66635-02-9

 

————————————–

Zamówienie

 

1/ Tomik ten można bezpośrednio zamówić – kupić u wydawcy:

możemy wysłać pocztą –
cena za 1 egz. – 19 zł +9 zł koszty przesyłki. Można tę kwotę 28 zł wpłacić
na konto wydawnictwa – proszę podać dokładny adres:
Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska
64-920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

Bank Pocztowy Oddział w Pile

Nr 70 1320 1351 2212 3516 2000 0001

Książkę wyślemy po wpłacie na konto

tel.668 000 335

 

Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

tel./fax /067/ 213 24 92

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl

„Byłem cichszy od świata…” Wspomnienia o Andrzeju Sulima – Surynie – zebrała i opracowała Katarzyna Hołyst

Zuzanna Przeworska

„Smakuj słowa, są trwalsze  od rzeczy…”, czyli o życiu i twórczości Andrzeja Sulima – Surynie 

 

Nakładem Wydawnictwa Media Zet ukazała się pasjonująca książka „Byłem cichszy od świata…”  – Wspomnienia o Andrzeju Sulima – Surynie . Wspomnienia te zebrała i opracowała Katarzyna Hołyst. Tego legendarnego  poetę, rodem z Krzyża, który zmarł nagle w wieku 46 lat w 1998 roku podczas wizyty u rodziny w Monterealu, wspominają przyjaciele, w tym poeci, krewni, znajomi. To jakże zaskakujące, sugestywne,  barwne opowieści odsłaniające nieprzeciętne życie Andrzeja Sulima – Suryna i jego błyskotliwą twórczość. Książkę wzbogacają wiersze, a także rysunki poety, oraz zdjęcia rodzinne i z artystycznych wojaży poety po kraju.

Andrzej Sulima – Suryn  za życia wydał tylko jeden tomik poetycki, ale już funkcjonował w życiu artystycznym jako wybitnie utalentowany poeta; już po jego śmierci dzięki jego matce i przyjaciół ukazały się kolejne tomiki, a Biblioteka Publiczna i Centrum kultury im. Iłłakowiczówny w Trzciance od ponad dziesięciu lat ogłasza Ogólnopolski Konkurs Poetycki imienia tego intrygującego poety.

Jak bardzo to intrygujący poeta – o tym można przekonać się czytając interesujące, zróżnicowane, a bywa, że bardzo osobiste, wspomnienia o jego życiu i twórczości.

Poetę wspominają: Walentyna Suryn  „Chryste Panie, jakie piękne!”; Irena Suryn  – Odkrywam jego poezję…: Piotr Derlacz – Właściwie to był taki raj…; Maria Kałużna -Był fajnym kumplem…; Marek Nawrocki  -Andrzej to był wolny strzelec…”; Aleksandra Komar – Każde spotkanie jest darem; Małgorzata Konarzewska – Światło wciąż od nowa; Ewa Keil (obecnie Woroniewicz), Piotr Keil , Ewa Jabłońska – Za to, że po prostu jest…; Andrzej Pollak „Robinson” – Skarpa nad Drawą; Andrzej Brudło – Wędrował w poszukiwaniu prawdy; Anna Kuglin – Syn króla w państwie środka; Marzanna Bogumiła Kielar – Pełen miłości do świata;  Marek Sobczak – Podróżował po innych galaktykach;  Mirosław Słapik – Był twórcą wyjątkowym; Wojciech Marek Darski – Chłonąc swoją wolność…;  Wacław Sobaszek – Węgajtom, po drodze i na drogę;  Mieczysław Eligiusz Litwiński – Struny Suryna;  Jan Rylke – Żył sztuką i dla sztuki;  Zofia Łuczko – Skąd ten niepokój?;  Stanisław Soyka – Piękny jak Jesienin; Janusz Yanina Iwański – Wołanie do chmur…; Henryk Waniek – Rozmijaliśmy się w przestrzeni; Ryszard Latecki – Listy do Światła;  Grażyna Sędzimir – Blanc  – Cienie, światło, kontrasty…;  Wojciech Jacob Jankowski – Co czujesz Surynku…;  Luiza Adami – Cóżeś? gdzieżeś…;  Łukasz Luka Hołuj – Patrzyliśmy na siebie, oddalając się…;  Ojciec Jan M. Bereza – Zostawił mi swoje pióro…;  Elżbieta Wasyłyk – Jest jeszcze błękit…;  Waldemar Czechowski – Stań się tym, kim jesteś.

Książkę „Byłem cichszy od świata” otwierają jakże znaczące słowa Andrzeja Sulima – Suryna dopełniające tytuł wydawnictwa :”Byłem cichszy od świata, / Pewnie dlatego mnie ominął…

Poniżej – Katarzyna Hołyst – Wstęp do książki

O książce

Katarzyna Hołyst „- Byłem cichszy od świata” .Wspomnienia o Andrzeju Sulima – Surynie

Str. 246

Opracowanie, redakcja – Zuzanna Przeworska

Ilustracje:

Autor fotografii na okładce: Marek Sobczak

W książce wykorzystano rysunki A. Sulima-Suryna

Fotografie zamieszczone w książce pochodzą z archiwum rodzinnego Walentyny Suryn, a także zostały przekazane na rzecz niniejszego wydania przez autorów wspomnień: Marka Sobczaka, Zofii Łuczko i Luizy Adami.

 

„Zrealizowano przy pomocy środków budżetu Województwa Wielkopolskiego” – HERB Marsz. Woj.Wlkp !!!

 

Wydanie I

Piła, 2021

 

Wydawca

Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8, tel./fax /067/ 213 24 92

tel. 668 000 335

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl

 

Opracowanie graficzne, okładka

Oficyna Reklamowo0-Edytorska DRACO-ART w Pile

Renata Drozd

 

Druk

Drukarnia TOTEM Inowrocław

 

ISBN 978-83–66635-00-5

————————————————–

 

 

O życiu i twórczości Andrzeja Sulima-Suryna

 

Autorka tego opracowania Katarzyna Hołyst we wstępie do książki pisze:

„Wspomnienia zamieszczone w zbiorze były gromadzone na przestrzeni szesnastu lat. Część z nich została zebrana w latach 2004-2006, podczas przygotowywania materiałów do pracy magisterskiej „Andrzej Sulima-Suryn. Życie i twórczość”. Niektóre – kilka lat później, kiedy media społecznościowe otworzyły nowe możliwości kontaktu. Pozostałe – dołączyły na etapie przygotowywania książki.

Historie ich powstania są dwojakie. Jedne zostały przygotowane przez autorów jako gotowe teksty, inne stanowią zredagowany zapis nagrania relacji lub wywiadu bez przełożenia na język literacki.

Każda z relacji zasługuje na uwagę, ponieważ stanowi kolejny element, składający się na obraz całości. Poszczególne wątki pojawiają się, przeplatają i giną, by powrócić przedstawione z innej perspektywy. Jedne rosną w siłę, inne zanikają. Są też takie, które sobie przeczą. Do dominujących z pewnością należy motyw poszukiwania, motyw światła, czy odchodzenia.

Całość tworzy mozaikę, z której wyłania się portret pamięciowy człowieka niezwykle wrażliwego i nieustannie poszukującego.

Portret poety i artysty.

Andrzej Sulima – Suryn  urodził się 7 listopada 1952 roku w Krzyżu Wielkopolskim. Ukończył Studium Kulturalno – Oświatowe i Bibliotekarskie we Wrocławiu. Pracował na różnych stanowiskach w wielu placówkach kulturalnych.

Współdziałał z artystami skupiającymi się w grupie Łódź Kaliska. Był literackim instruktorem na warsztatach dla młodzieży w Węgorzewie. Wiązał się z grupą poetów i plastyków Mazur i Suwalszczyzny Dom Marka. Owocem jego współpracy z Waldemarem Czechowskim i Andrzejem Różyckim były trzy filmowe dokumenty artystyczne. Był współtwórcą grupy multimedialnej SDS. Wspólnie z Wojciechem Markiem Darskim wydał cykl wierszy Collage image. Pracował w Młodzieżowym Ośrodku Psychologicznym w Warszawie, gdzie wykorzystywał sztukę jako formę terapii. W galerii u Hanny i Jana Rylke na Ursynowie prezentował swoje kolaże i projekty.

Zajmował się ekologią – uczestniczył w warsztatach ekologicznych, prowadził zajęcia zwane „czytaniem krajobrazu” i organizował „zielone szkoły”. Współpracował z teatrem w Węgajtach.

Pisał teksty dla Stanisława Soyki.

Zmarł 8 maja 1998 roku w Montrealu, gdzie miało się odbyć spotkanie z poetą z Polski organizowane przez Polski Instytut Naukowy i Bibliotekę Polską im. W. Stachiewicz.

Byłem cichszy od świata,

pewnie dlatego mnie ominął…

 

Za życia wydał tylko jeden tomik, choć jego utwory były publikowane w wielu czasopismach literackich. Były inspiracją dla Henryka Wańka, który wykonał do nich ilustracje. Stanisław Soyka skomponował muzykę do utworów, które stały się przebojami. Ryszard Kapuściński cytował Suryna w Lapidarium VI.

26 lutego 2019 roku w kawiarnio-księgarni „Bílý Koníček czyli Biały Konik” w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie odbyła się promocja książki „Oto droga twego imienia”. Składa się na nią polsko-czeskie wydanie (Malvern) wierszy Suryna.

Wcześniej, kolejne zbiory wierszy ukazywały się dzięki staraniom matki poety. Walentyna Suryn odeszła w 2015 r., twierdziła, że Andrzej z góry dodawał jej sił. Z lupą w ręku przepisywała rękopisy syna odnajdywane w notesach, zeszytach, kawiarnianych serwetkach czy w listach inkrustowanych rysunkami poety.

 

Zaliczany w poczet poetów wędrownych, Piotr Matywiecki pisał o nim: „Szedł przez świat i życie z kosturem w ręku”. Potrzeba ciągłej peregrynacji gnała go do Warszawy, Łodzi, Gorzowa. Chętnie przemierzał otwarte przestrzenie Warmii i Mazur. Gościł w domach przyjaciół, grał na drumli, medytował i odchodził, pozostawiając wiersze. Ciszę i samotność odnajdywał w klasztorach. W Lubiniu medytował wspólnie z ojcem Janem Berezą. Byli zgodni, że poezja i religia są sobie bliskie, ponieważ wskazują na to, co niewyrażalne. Wiele czasu spędzał na skarpie nad Drawą, gdzie poznał Robinsona, zecera spod Częstochowy, który zamieszkał nad rzeką, kiedy dowiedział się, że jest śmiertelnie chory. Godzinami siedzieli przy ognisku, podziwiali przyrodę, rozmawiali, milczeli. W poszukiwaniu nauczyciela duchowego, z równą pasją czytał Mertona, Junga, Laotsego, Steinera, Simone Weil czy Mistrza Eckharta. Studiował nauki Dalajlamy i jeździł na spotkania różokrzyżowców. Ostatnim mistrzem był dla niego Jezus.

Muzeum Literatury w Warszawie przechowuje nagranie, w którym ciepłym, spokojnym głosem snuje opowieść o swoich fascynacjach haiku i o drodze, którą przebył, aby zrozumieć kim jest. Pod koniec życia marzył o zbudowaniu pustelni i życiu średniowiecznego ascety. Z czasem potrzebował coraz mniej, spał na podłodze, żywił się ziarnami i ziołami.

 

Ostatnią podróż zakończył w Montrealu. Odszedł z listem w ręku, w którym pisał: „Modlę się o świat, bo nie wygląda najlepiej”.

Szary kamień na grobie poety; tradycyjne non omnis moriar i zapadające w serce haiku:

 

Miłość jest jak otwarty skarbiec

Ptaki wiją w nim gniazda

I obłoki żeglują swobodnie

 

Andrzej Sulima – Suryn był obdarzonym urokiem osobistym erudytą, posiadającym niezwykłą charyzmę, szczególnie wrażliwym na piękno przyrody i wyjątkowo oczytanym. Posiadał poczucie humoru, które przejawiało się w celnych ripostach i żarcie literackim. Niemal przez całe życie borykał się z problemami finansowymi, co nie miało żadnego wpływu na jego wybory. Do końca pozostał wierny takim ideałom, jak wolność osobista i prawda. Gardził pieniędzmi i sławą.

Zmarł w pełni sił twórczych. Na zawsze pozostał wolnym ptakiem. Pozostawił rękopisy wierszy, pamięć w sercach przyjaciół oraz legendę poety-wiecznego pielgrzyma”.

Katarzyna Hołyst

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska

Zuzanna Przeworska

Małgorzata Dorna (Wendrychowska), rocznik 1954

 

Krytyk sztuki, absolwentka Filologii Polskiej UG, obecnie IV r. Filologicznych Studiów Doktoranckich (teatrologia) na Uniwersytecie Gdańskim. W perspektywie praca, poświęcona teatralizacji przestrzeni Gdańska w czasach politycznych przełomów.

Urodziłam się w rodzinie sopockich artystów, wychowałam w pracowni graficznej  ojca – Romualda Bukowskiego i w osobnym”, acz mocno rozpoetyzowanym świecie mojej matki, malarki kwiatów, estetki, zakochanej w prozie Marcela Prousta. Trzy razy wychodziłam za mąż – trzy razy lansowałam nowe nazwisko.

Być może jestem programową „skandalistką”, nie wierzę w „autorytety”, w sztuce poszukuję buntu, emocji, a nade wszystko – kontaktu z drugim człowiekiem , drugą „Personą dramatu”.

Moje postrzeganie malarstwa ukształtowała sopocka bohema lat 70. Ubiegłego stulecia, postrzeganie grafiki – Gdańska „Oficyna”, rzeźby – wyważone, eleganckie eseje Zofii Watrak, założycielki galerii „Refektarz”.

W czasach PRL – u fakt bycia „artystą” dawał poczucie absolutnej wolności, prawo do buntu i własnych przekonań. Zapewne to właśnie wtedy nauczyłam się nie oddzielać życia od sztuki, żyć sztuką, literaturą, muzyką Floydów i Uriah Heep, Yesów – dając sobie równocześnie prawo do wypowiedzi prawdziwe krytycznych, nie wolnych od autoironii i dość lekkiego, charakterystycznego dla felietonu – stylu.

Dziś wiem, że obowiązkiem krytyka jest pisać w sposób interesujący, logiczny, zrozumiały, wyrafinowany literacko, jednak bez patosu, bez taniej egzaltacji, bez owej nudnej, pseudonaukowej „otoczki”, którą tak cenią „akademicy”.

Przed laty, na łamach „Tygodnika Sopot” publikowałam cykl: Sopoccy outsiderzy. Dzisiaj dla „Autografu” piszę o artystach i zjawiskach, których obecność okazuje się znacząca, rysuje się mocną, szkicową krechą na tafli popkulturowego zwierciadła.

Na szczęście – nie wszyscy się w nim przeglądamy.

 

 

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska), Jacek Ojrzanowski „Homeroscopium sztuki” Właściwe dać rzeczy słowo. Krytyka artystyczna nie tylko dla studentów

Zuzanna Przeworska

„Homeroscopium sztuki”, czyli o sztuce dla każdego

Piękna, wyjątkowa książka „Homeroscopium sztuki” Właściwe dać rzeczy słowo Małgorzaty Dorny (Wendrychowskiej) i Jacka Ojrzanowskiego trafiła właśnie do rąk czytelników. Publikacja, która poddaje wnikliwej analizie współczesne nurty artystyczne malarstwa polskiego, ukazała się nakładem Wydawnictwa Media Zet.

Czytelnicy są nią zachwyceni. – Książka jest cudowna, pięknie wydana,z reprodukcjami obrazów współczesnych artystów, czyta się ją fantastycznie, to olbrzymia wiedza o sztuce podana z taką swobodą i lekkością stylu, że trudno się oderwać od tej lektury, niesamowicie uwrażliwia na sztukę – recenzują ją na gorąco.

   

Tył okładki ze skrzydełkiem, wewnętrzna część okładki ze skrzydełkiem 

Książka jest dedykowana Eduardowi Nikonorovowi, Polakowi z pochodzenia, jednemu z najwybitniejszych postsowieckich twórców malarstwa figuratywnego, zmarłemu 17 sierpnia 2019 roku w Iwano-Frankowsku (Stanisławowie) na Ukrainie.

„Homeroscopium sztuki” zawiera 22 wspaniałe, autorskie eseje pióra Małgorzaty Dorny (Wendrychowskiej) i   Jacka Ojrzanowskiego  o twórczości artystycznej artystów plastyków. Wśród nich są znani, owiani już legendą cudowni artyści: Alfred Aszkiełowicz, Stanisław Baj, Anna Bochenek, Katarzyna Gauer, Krzysztof Gliszczyński, Władysław Jackiewicz, Zofia Kawalec-Łuszczewska, Anna Lejba, Andrzej Łobodziński, Eduard Nikonorov, Tadeusz Ogrodnik, Roman Opałka, Janusz Plota, Ewa Podolak, Krzysztof Polkowski, Stanisław Sacha Stawiarski, Aleksandra Simińska, Andrzej Mikołaj Sobolewski, Andrzej Tomaszewski, a także „Młodzi Dzicy”. W książce, w dwóch kolorowych wkładkach, można podziwiać reprodukcje ich dzieł.

  

Okładka ze skrzydełkiem, wewnętrzna część okładki

Autorzy książki : Małgorzata Dorna (Wendrychowska) i Jacek Ojrzanowski to znani krytycy sztuki. „Proponowana przez nas publikacja – tak oto piszą o tej niezwykłej książce – pomyślana nie tylko jako podręcznik dla młodzieży szkół średnich i pierwszych lat studiów artystycznych, stanowi w istocie uporządkowany i przemyślany zbiór esejów, poświęconych najważniejszym zjawiskom występującym w plastyce końca XX i początków XXI stulecia. Kryteria doboru tematów wydają się być oczywiste: autorzy biorą pod uwagę nie tylko te dzieła i niekonwencjonalne realizacje (w tym także art-objects z tak zwanego „pogranicza” jak: ambalaże, collage, happening, performance, mural), które odwołują się do wartości humanistycznych, tradycji narodowych oraz charakteryzują się dbałością o walory warsztatowe, doskonałością, mistrzostwem formy. Istotna jest tu także zmiana, ewolucja spojrzenia na sztukę, której jesteśmy świadkami, owo przejście od warsztatu badacza literatury (znawcy hermeneutyki i semiotyki), warsztatu wykorzystywanego najczęściej w sferze krytyki artystycznej do rozważań na miarę „zwykłego” odbiorcy, bywalca galerii, wyposażonego co prawda w pewien aparat pojęciowy, badaczy, ale nie radzącego sobie samodzielnie z odczytaniem dzieła. Innymi słowy – celem proponowanej przez nas publikacji jest pokazanie prac konkretnego grona artystów, reprezentantów różnych kierunków i stylów oraz podjęcie prób interpretacji tych prac, pokazanych w szerszej perspektywie, kontekście kulturowym.

Autorzy dziękują Stanisławowi Kazimierzowi Romaniszynowi – miłośnikowi sztuki i edukacji artystycznej za wsparcie wydania publikacji, a także Zuzannie Przeworskiej bez zaangażowania której niniejsza książka by nie powstała.

Podziękowanie kierowane jest także do artystów plastyków oraz Galerii Sztuki za udostępnienie reprodukcji obrazów do niniejszej publikacji:

Alfreda Aszkiełowicza, Stanisława  Baja, Anny Bochenek, Katarzyny Gauer, Krzysztofa Gliszczyńskiego, Zofii Kawalec- Łuszczewskiej, Anny Lejby, Tadeusza Ogrodnika, Janusza Ploty, Krzysztofa Polkowskiego, Aleksandry Simińskiej, Andrzeja Tomaszewskiego

oraz Galerii Sztuki: 

 Pani Ewy Jackiewicz z Galerii Jackiewicz w Gdańsku – za reprodukcje obrazów Władysława Jackiewicza

Pani Carmen Tarscha z Galerii Quadrilion w Warszawie – za reprodukcje obrazów Stanisława Sacha Stawiarskiego

Atlasa Sztuki w Łodzi – za reprodukcje obrazów Romana Opałki

Pana Macieja Ojrzanowskiego – za reprodukcje obrazów Eduarda Nikonorova

BWA i UP w Pile- za reprodukcje obrazów Ewy Podolak i Andrzeja Mikołaja Sobolewskiego

 

Informacja o książce:

Homeroscopium sztuki. Właściwe dać rzeczy słowo.

Krytyka artystyczna nie tylko dla studentów

Autorzy:

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Jacek Ojrzanowski

Copyright © Małgorzata Dorna (Wendrychowska), Jacek Ojrzanowski 2020

Copyright © Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

Wszystkie prawa zastrzeżone.

 

Redakcja –  Zuzanna Przeworska

Str. 252, w tym 36 w kolorze

 

Na okładce wykorzystano obrazy Eduarda Nikonorova.

Na pierwszych stronach okładki obraz pod tytułem „Still Life”

Na ostatnich stronach okładki obraz pod tytułem „Infante”

Projekt okładki Maciej Ojrzanowski

 

Wydanie I,  Piła, 2020

Wydawca –  Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8, tel./fax /067/ 213 24 92

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl

 

Opracowanie graficzne

Oficyna Reklamowo-Edytorska DRACO-ART Piła – Renata Drozd

Druk – Drukarnia TOTEM Inowrocław

ISBN 978-83-60245-98-9

 

 

————————————–

Zamówienie

1/ Książkę można bezpośrednio zamówić – kupić u wydawcy:

możemy wysłać pocztą –
cena za 1 egz. – 25 zł +15 zł koszty przesyłki. Można tę kwotę 40 zł wpłacić
na konto wydawnictwa – proszę podać dokładny adres:
Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska
64-920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

Bank Pocztowy Oddział w Pile

Nr 70 1320 1351 2212 3516 2000 0001

Książkę wyślemy po wpłacie na konto

tel.668 000 335

Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

tel./fax /067/ 213 24 92

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl

  

Poniżej:

1.Biogramy autorów książki

2.Fragmenty wybranych esejów pióra Jacka Ojrzanowskiego

31.Fragment z Listu do Czytelników

4. Uwagi końcowe

5. Spis treści 

 

1.Biogramy autorów książki 

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska), rocznik 1954

Krytyk sztuki, absolwentka Filologii Polskiej UG, obecnie IV r. Filologicznych Studiów Doktoranckich (teatrologia) na Uniwersytecie Gdańskim. W perspektywie praca, poświęcona teatralizacji przestrzeni Gdańska w czasach politycznych przełomów.

Urodziłam się w rodzinie sopockich artystów, wychowałam w pracowni graficznej  ojca – Romualda Bukowskiego i w osobnym”, acz mocno rozpoetyzowanym świecie mojej matki, malarki kwiatów, estetki, zakochanej w prozie Marcela Prousta. Trzy razy wychodziłam za mąż – trzy razy lansowałam nowe nazwisko.

Być może jestem programową „skandalistką”, nie wierzę w „autorytety”, w sztuce poszukuję buntu, emocji, a nade wszystko – kontaktu z drugim człowiekiem , drugą „Personą dramatu”.

Moje postrzeganie malarstwa ukształtowała sopocka bohema lat 70. Ubiegłego stulecia, postrzeganie grafiki – Gdańska „Oficyna”, rzeźby – wyważone, eleganckie eseje Zofii Watrak, założycielki galerii „Refektarz”.

W czasach PRL – u fakt bycia „artystą” dawał poczucie absolutnej wolności, prawo do buntu i własnych przekonań. Zapewne to właśnie wtedy nauczyłam się nie oddzielać życia od sztuki, żyć sztuką, literaturą, muzyką Floydów i Uriah Heep, Yesów – dając sobie równocześnie prawo do wypowiedzi prawdziwe krytycznych, nie wolnych od autoironii i dość lekkiego, charakterystycznego dla felietonu – stylu.

Dziś wiem, że obowiązkiem krytyka jest pisać w sposób interesujący, logiczny, zrozumiały, wyrafinowany literacko, jednak bez patosu, bez taniej egzaltacji, bez owej nudnej, pseudonaukowej „otoczki”, którą tak cenią „akademicy”.

Przed laty, na łamach „Tygodnika Sopot” publikowałam cykl: Sopoccy outsiderzy. Dzisiaj dla „Autografu” piszę o artystach i zjawiskach, których obecność okazuje się znacząca, rysuje się mocną, szkicową krechą na tafli popkulturowego zwierciadła.

Na szczęście – nie wszyscy się w nim przeglądamy.

 

Profesor dr hab. Jacek Ojrzanowski

Profesor dr hab. Jack Ojrzanowski, pracownik naukowo-dydaktyczny Instytutu Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej; absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi (obecnej Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi): Wydziału Grafiki (1977 r.) oraz Wydziału Wzornictwa Przemysłowego (1982 r.). Projektant komunikacji wizualnej i designu, ze szczególnym uwzględnieniem wzornictwa społecznego.

Były: dziekan Wydziału Wzornictwa ASP w Łodzi; dziekan Wydziału Grafiki Komputerowej Wyższej Szkoły Kupieckiej w Łodzi; Przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Wzornictwa w Warszawie; dyrektor Instytutu Wzornictwa Politechniki Koszalińskiej; prezes Fundacji Kultury Materialnej i Fundacji Archikultura. Przewodniczący Rady Muzeum w Koszalinie.

Biegły Sądu Okręgowego w Warszawie w zakresie: grafiki.

Projektant komunikacji wizualnej i wzornictwa.

Krytyk i propagator sztuki

 

 

2.Fragmenty wybranych esejów pióra Jacka Ojrzanowskiego

 

O malarstwie Stanisława Baja (fragmenty)

„Mistrzowski wyraz tej pasji ujawnia się w stosowanej przez Baja malarskiej technice gestu, tak charakterystycznej dla malarstwa chińskiego, stanowiącego jedną z najstarszych ciągłych tradycji artystycznych na świecie. Metoda wymaga niezwykłych umiejętności manualnych i dużego doświadczenia, niezbędnego do tworzenia form powstających w wyniku szybkich pociągnięć pędzla. Swym rodowodem nawiązuje do chińskiego monochromatycznego malarstwa pejzażowego xieyi, które osiągnęło swój szczyt rozwoju w wiekach IX–XIV. Jego twórcami byli uczeni konfucjańscy, należący do intelektualnej elity kraju. To za ich sprawą narodziła się również myśl, postulująca tworzenie obrazów, które oddawały raczej stan ducha artysty w chwili tworzenia, niż czyste odwzorowanie form”

„Najczęściej namiętnością określamy stan silnego odczuwania emocji, wiążący się z intensywnością doznań, wynikających z nieodpartego uczucia do drugiej osoby. Malarstwo Baja wyraża ją w każdym kolejnym obrazie poświęconym Matce, a w szczególności rzece, Jego Rzece. Jakby uosabiała kobiece piękno stworzone do miłości. Odsłania jej zmienną, choć trwałą istotę. Odkrywa ją jak piękną acz kapryśną kobietę, co rusz przeobrażającą swoją postać. Gdy nie śpi, nigdy nie tkwi bez ruchu, nieraz galopuje. Po prostu bezruch jest dla niej czymś nienaturalnym  (nie przez przypadek sztuka to rodzaj żeński). Można by rzec, że hipnotyzujące jest „nawoływanie syren”, dobiegające znad rzeki”

„Baj nie jest w swym malarstwie dyskretny. W chwilach twórczego uniesienia ujawnia nam, ukryte przed naszymi oczami, tajemnice rzeki. Pomimo, że uczucie namiętności, w wyniku jego nasilenia, może prowadzić do utraty kontroli intelektualnej nad zachowaniem, malarz, podobnie jak Orfeusz, nie ulega tej słabości, do której (bywa) kobiety doprowadzają mężczyzn. Cóż bowiem może być bardziej upokarzającego od odkrycia, że obiekt naszego afektu nie jest go wart ? Jeśli można kochać Rzekę, która uosabia rodzinny Dom, to Baj daje wyraz tym emocjom wobec wartości, która go nigdy nie zawiodła, „właśnie jej nie fantazji, nie mitu czy jakiegoś stworzonego przez siebie obrazu”

O malarstwie Eduarda Nikonorova (fragmenty)

„W obrazie pod tytułem „Gra” Nikonorov nawiązuje bezpośrednio do „Liber super ludo scaccorum”, w którym dominikanin Iacopo da Cessole, wykorzystując figury szachowe, stworzył jeden z najciekawszych opisów średniowiecznego społeczeństwa. Nikonorov w swym dziele,   w karykaturalny sposób, pod postaciami króla i błazna, jako równorzędnych partnerów w batalii  o dominację, przedstawia konfrontacyjne starcie dwóch sił. Ofiarami w tej walce o panowanie nad światem stajemy się my. Widzimy jak z pola szachownicy, niby żołnierze ginący w boju, spadają w nicość kolejno strącane pionki. Biel i czerń kratkowanej planszy (uzupełnione w obrazie kontrastującymi z sobą czerwienią i zielenią ) symbolizują odwieczny konflikt: światła z ciemnością, dobra ze złem, yin i yang. Dają wyraz zbiorowych relacji dwóch mocy. Artysta zdaje nam się przypominać że, mimo upływu czasu, umysłowego rozwoju człowieka i humanizacji stosunków międzyludzkich ten układ zgrzebnej codzienności zakorzenił się w naszym społecznym życiu na dobre”.

„W cyklu obrazów „Miłość Brutalna” teatr Nikonorova nie jest w swej wymowie tak karykaturalnie bezwzględny chociaż, podobnie jak u Dudy Gracza, symbolicznie niejednoznaczny. Natomiast zachowuje w sobie, jak wiele dorosłych psów (przepraszam za to niestosowne kolokwialne porównanie) coś ze szczenięcego usposobienia, charakteryzującego się, nawet w niebezpiecznej zabawie, przewrotną przekorą. Do określenia zabawy używam (dosłownie i w przenośni) przymiotnika niebezpieczna, bo igraszki, stanowiące narrację cyklu obrazów Nikonorova, dotyczą całej rzeszy ludzi (populacji kobiet i mężczyzn), które mogą się poczuć, jak ta pani z galerii, dotknięte w wyjątkowym mniemaniu o swojej wyjątkowości”.

„Nikonorov, w „Brutalnej Miłości”, kryjąc się za barokowym splotem (nie zawsze prostych) malarskich fraz, jak badacz la comedia zwanej ludzką egzystencją, w humorystyczny i nieco  ironiczny  sposób rozprawia się z cielesną ułomnością człowieka – biologicznym universum życia. Jak prawdziwy pluralista traktuje obie płci (przedkładające doznania nad odczuwanie refleksji)  z równoważnym symetrycznym zrozumieniem. W książce Małgorzaty Dorny „Nikonorov’s Passion”, w rozdziale Nature, oglądamy obraz Centaurs przedstawiający, niejako z kobiecego punktu widzenia, dwa zespolone w walce na śmierć i życie folosy. Rywalizują o względy wyłaniającej się z wody powabnej Syreny. Groteskowość przedstawionej sceny wynika z wyeksponowania kontrastu zachowań bohaterów opowiadania. W grymasie morderczego bólu zniekształconym twarzom, zmagających się mitycznych stworów, Nikonorov przeciwstawia mało zainteresowaną tym, co się dzieje wokół niej, delikatną postać nimfy wodne. Symbolicznym, błogosławiącym gestem rozwartych rąk wyraża (jak gdyby) niepokój, nie tyle o to, który z nich zwycięży, bo wydaje się, że jest jej to obojętne, co raczej o to, aby w finale tego krwawego starcia „coś” dla niej zostało”.

 

O sztuce Romana Opałki (fragmenty)

„W czasie poświęconym na poobiednią kawę, posługując się jako pretekstem do nawiązania rozmowy suprematyczną kompozycją „Białe na białym” (biały kwadrat na białym tle) Kazimierza Malewicza, odważyłem się zapytać Jubilata, jak zmienią się jego „liczone obrazy” w sytuacji, gdy biel cyfr spotka się i utonie w bieli płótna, czyli gdy rozjaśnianie tła osiągnie punkt krańcowy, który artysta nazywał „bielą zupełną”. Roman Opałko, z wrodzoną sobie skromnością, wyraził wątpliwość, czy wtedy jeszcze będzie żył. Nie wykluczał jednak, że jeśli do tego dojdzie, odwróci bieg wydarzeń. Cofając niejako czas, dążyć będzie od bieli do czerni, która była tłem pierwszego obrazu cyklu („Opałka 1965/1-znak nieskończoności”). Jeśli do tego dojdzie, pomyślałem wtedy (o tym, co teraz wyznaję), cały artystyczny zapis życia Opałki, liczony milionową ilością jego Detali, stanie się modelem obrazującym teorię Wielkiego Wybuchu, po którym gdy, „nasz Wszechświat przestanie się rozszerzać, a zacznie się kurczyć, czas będzie płynął „do tyłu”.

„Wiara Romana Opałki w znaczenie twórczego geniuszu własnej sztuki oraz obawa przed jej plagiatowaniem, pobudzała wyobraźnię malarza do stworzenia takiej bariery, zabezpieczającej efekty własnej pracy przed kradzieżą, której nikt nie będzie w stanie przełamać. Opałka, w myśl Horacego, „odważył się być mądry”. Nie udało mu się z „Chronomami”, z „Fonemami” ani z „Alfabetem greckim”, których sama forma nie gwarantowała ich ochrony. Za to jego największe Dzieło – „Detale”, zaopatrzone w niespotykany dotąd zamysł, pozostały po dziś dzień nie do podrobienia. Wzorowali się na jego sztuce różni wybitni twórcy ale podobnie jak to uczynił np.  Deganit Berest, podpisując swój obraz „M4 after Roman Opalka” (Muzeum Sztuki w Tel Awiwie), umieszczali nazwisko Opałki jako inspiratora swoich prac”.

                                                                                                                                                                                                          O  malarstwie Młodych Dzikich (fragment)

„Męczę się w odszyfrowywaniu niedbale, by nie rzec niechlujnie, zamotanych na płótnie „Młodego Dzikiego” kształtów, w nadziei odszukania w nim jakiegoś porządku. Być może moja ironia jest lichej próby i bierze się stąd, że za dużo naoglądałem się tzw, dzieł „klasycznych”, czyli inspirujących do odczytywania zawartego w nich przekazu. Sarkazm może wynikać również z zaskoczenia, spowodowanego poczuciem nierzeczywistości wszystkiego co działo się ze mną w tym momencie. Czuję się jak małpiszon, któremu dano pilota kanałów telewizyjnych, bez możliwości ich zmiany. Może jednak coś w tym malarstwie jest, pomyślałem? Czasami intuicyjnie czuję tu i tam oznaki jakiegoś ładu. Wysiłkiem woli wyławiam fragmenty „wysp uporządkowania”. Kiedy znikają, te które układały się przed chwilą w zrozumiały korowód form, i gdy już ich nie widzę (a przecież można odszukać takie nawet w płótnach Pollocka) tłumaczę sobie, że to tylko fatamorgana. Dochodzę w końcu do wniosku, że być może w tym malarstwie nie chodzi o szyfr, ale o coś więcej. Podobno nie ważne jest czy dobrze malujesz ale to co czujesz podczas tego malowania. Biorąc sobie do serca to nieweryfikowalne dla mnie przypuszczenie rezygnuję z konfabulacji i uspokajam się, tłumacząc sobie, że każdy człowiek ma własny kod, którego, nie musi mi być dane rozszyfrować i zrozumieć. Franciszek Liszt o wszystkim co innowacyjne w muzyce mawiał, że podobnie jak nowe wino wymaga nowych butelek. W końcu nawet Biblia, biorąc pod uwagę ten czynnik ludzkiej ułomności, doczekała się wydania w języku młodzieżowej subkultury”.

 

O Sztuce Socrealizmu (fragmenty)

„Czy w Polsce twórcy socrealizmu byli wyznawcami, na jakich było stać tamte czasy? Czy w ogóle byli entuzjastami narzuconych reguł obrazowania socjalistycznej prawomyślności? Aby podjąć się odpowiedzi na tak postawione pytania, chcąc zachować chociażby pozory uczciwości, muszę odwołać się do postaw własnych i kolegów z okresu lat moich pierwszych studiów (1972-77), w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi. Wyznam, że z zapałem, przecież nie jako zwolennicy systemu, wykonywaliśmy zlecane nam przez Studencką Spółdzielnię Pracy „Puchatek”, wszelkiego rodzaju propagandowe fuchy. Z okazji świąt państwowych, przypadających na rocznice: 1 Maja, Rewolucji Październikowej czy Wyborów albo tzw. Święta Odrodzenia Polski, obchodzone wówczas 22 lipca, malowaliśmy: gołębie pokoju, godła państwowe, portrety Lenina i przodowników pracy, uśmiechnięte dziewczyny z naręczami kwiatów, gigantyczne majowe jedynki i lipcowe dwójki”.

„Z powodu wykonywanych zleceń nie doświadczaliśmy wstydu ani wyrzutów sumienia. Do dziś ich nie odczuwam. Dlaczego? Czy dlatego, że to co robiliśmy trudno byłoby uznać za sztukę albo pracę, w której polityczną skuteczność ktokolwiek by mógł uwierzyć? Robiliśmy to przede wszystkim dla nobilitującego kontaktu z życzliwymi nauczycielami, pozwalającymi nam przy okazji zarabiać. Bez poczucia krzywdzenia kogokolwiek. Raz tylko uznano nas za sabotażystów gdy farbę naszego wiecowego gołąbka pokoju zmył deszcz. Skończyła się nam olejna i w nadziei, że nie będzie padać, machnęliśmy ptaka plakatówką. Dzięki naszemu rektorowi rozeszło się po kościach i milicja nie wyciągnęła wobec nas żadnych konsekwencji. Ale jak mawiał Jean-Jacques Rousseau „Człowiek rodzi się wolny, a ciągle tkwi w kajdanach”. Mieliśmy również i takich wykładowców, chociaż były to wyjątki, jak pan od plakatu, który w prowadzonej pracowni lubił eksploatować slogany propagujące ustrój. Za plakat do hasła „Socjalizm” otrzymałem ocenę niedostateczną, ponieważ moja subtelna tęcza, jak się dowiedziałem, jako nietrwałe i przemijające zjawisko przyrodnicze, nie mogła obrazować wiecznie żywego mocarnego socjalizmu. Starszy kolega poradził sobie z tym tematem lepiej. Na jaskrawo czerwonym tle zaprojektował ogromną wykręconą stalową szynę, za którą otrzymał piątkę. Panu od plakatu, który gdzieś na partyjnych wyżynach pochwalił się „swoimi osiągnięciami” w propagowaniu klasowego ustroju, wstrzymano na pewien czas możliwość obrony pracy habilitacyjnej. Odkryto, że stalowa prowadnica, zaprojektowana przez naszego kolegę, przedstawia figurę niemożliwą w swej najczystszej postaci, skonstruowaną na wzór Trójkąta Penrose’a”.

„Artyści ci mieli świadomość siły oddziaływania aluzji. Była ona  wyrazistsza niżli wierność krzyczącej fabuły, która jak wyrzut sumienia zaburzała artystyczne doznania w odbiorze „mieszaniny rzeczy”, demonstrującej niejednokrotnie niewyobrażalne piękno fantastycznej rzeczywistości, współgrającej ze światem wyobraźni. W ich wykonaniu i w realiach tamtych czasów, to była sztuka skrywania „sztuki”  i (w miarę możliwości) emitowania tego co wpisywało się w pojęcie kultury jako wspólnoty wartości, a nie tej służącej autokreacji władzy. Gdyby porównać sztukę wizualnego obrazowania do tej definiowanej dźwiękiem „muzyka (jak mówił bohater filmu Bradleya Coopera „Narodziny gwiazdy”) to w zasadzie 12 nut w oktawie. 12 nut i kolejna oktawa. Ta sama historia opowiadana w kółko. Wiecznie, a artysta może tylko pokazywać światu jak widzi tych 12 nut. Nic więcej. ” Ekscytuje mnie to jak widzieli, w czasach panującego socrealizmu, „tych 12 nut” ci obdarzeni odwagą i talentem. Ten sam bohater filmu Coopera uważał, że talentów jest na pęczki ale coś do powiedzenia mają tylko ci którzy mówią w taki sposób, że chce ich się słuchać”.

 

 

3.Fragment z Listu do Czytelników

Przyjaciele, którym starczy cierpliwości i ochoty…

Książka ta, pisana latami, złożona z kilkudziesięciu esejów , mocno zakorzenionych w świecie pogranicza sztuki i literatury, dotyka problematyki związanej ze społecznym odbiorem dzieła plastycznego. To książka, której tematykę można odczytywać jako szereg prób, interpretacji dominujących w  kulturze współczesnej zjawisk i  nurtów – stanowi sekwencję dość subiektywnych, naznaczonych piętnem osobistego wyznania, niemal autobiograficznych narracji. Subiektywizm ten wynika z  zawodu i  pasji krytyka sztuki, który podejmując wędrówkę po galeriach i pracowniach, spotykając się z  artystami, słuchając ich wypowiedzi i  studiując uważnie programy, deklaracje, zapiski w katalogach – kieruje się najczęściej intuicją i emocją. Poznajemy bowiem obraz, rysunek, rzeźbę, grafikę w nagłym błysku świadomości, w jakimś momencie, chwili, stając „twarzą w twarz” wobec dzieła artysty i czynimy to, by (jak pragnął znakomity krytyk literatury – Jan Błoński) zobaczyć dzieło „jasno, w zachwyceniu”. Bez emocji nie ma bowiem odbioru sztuki. Bez intuicji – nie ma jej rzeczywistego poznania. By powstał tekst, między dziełem i odbiorcą (krytykiem) musi wydarzyć się coś niezwykłego, coś co sprawia, że doświadczamy magii obecności artysty, jego myśli i uczuć, jego obaw i nadziei, jego wiary w sens i efekt samego aktu, procesu tworzenia.

Zatem książka ta, wyznaczona rytmem życia jej autorów, istotą ich literackich, artystycznych i filozoficznych zainteresowań, może przywodzić na myśl proste skojarzenia z  procesem budowania, wznoszenia gmachu, którego fundamentem okazuje się to, co nieuchwytne, momentalne, ulotne. Jeżeli jednak źródłem inspiracji jest emocja – to konstrukcja architektoniczna, która w jej wyniku powstaje, posiada już zdecydowanie odmienny charakter. Tę odmienność określa tytuł i podtytuł całości – oba odnoszące się do struktury architektonicznej budynku i sugerujące dyscyplinę, logikę rozważań: „Homeroscopium sztuki – właściwe dać rzeczy słowo (krytyka artystyczna nie tylko dla studentów).

Słowo – klucz zawarte w tytule stanowi nawiązanie do nazwy niekonwencjonalnego domu jednorodzinnego „Homeroscopium House”, autorstwa Antona Garcia-Abril z Ensemble Studio, zbudowanego w miejscowości Rozas w pobliżu Madrytu.

Proponowana przez nas publikacja, pomyślana nie tylko jako podręcznik dla młodzieży szkół średnich i pierwszych lat studiów artystycznych, stanowi w istocie uporządkowany i przemyślany zbiór esejów, poświęconych najważniejszym zjawiskom, występującym w plastyce polskiej końca XX i  początków XXI stulecia. Kryteria doboru tematów wydają się być oczywiste: autorzy biorą pod uwagę tylko te dzieła i  niekonwencjonalne realizacje (w  tym także art-objects z  tak zwanego „pogranicza” jak: ambalaże, collage, happening, performance, mural), które odwołują się do wartości humanistycznych, tradycji narodowych oraz charakteryzują się dbałością o walory warsztatowe, doskonałością, mistrzostwem formy. Istotna jest tu także zmiana, ewolucja spojrzenia na sztukę, której jesteśmy świadkami, owo przejście od warsztatu badacza literatury (znawcy hermeneutyki i  semiotyki), warsztatu wykorzystywanego najczęściej w sferze krytyki artystycznej do rozważań na miarę „zwykłego” odbiorcy, bywalca galerii, wyposażonego co prawda w pewien aparat pojęciowy, badawczy, ale nieradzącego sobie samodzielnie z odczytaniem dzieła. Innymi słowy – celem proponowanej przez nas publikacji jest pokazanie prac konkretnego grona artystów, reprezentantów różnych kierunków i  stylów oraz podjęcie prób interpretacji tych prac, przedstawionych w szerszej perspektywie, kontekście kulturowym. Zastrzec tu jednak wypada, że prawdziwe dzieło „broni się” samo, tym bardziej, że w odbiorze sztuki istotna jest emocja, wrażliwość, a nade wszystko wiedza o człowieku, jego tęsknotach i potrzebach mentalnych, duchowych. Dzieło sztuki jest bowiem zaczynem dyskursu, rozmowy i samo w sobie inicjuje „akt komunikacji” artysty z odbiorcą.

Proponowana publikacja powinna (koncentrując się na walorach literackich wypowiedzi, na pięknie języka, sile i  sugestywności eseistycznej narracji) nie tylko uczyć uważnego spojrzenia na sztukę, krytycznego, samodzielnego myślenia, ale także zaproponować czytelnikom całą gamę narzędzi badawczych, począwszy od omówienia, opisu, analizy, a na reportażu z wystawy, czy zdarzeniu z pogranicza sztuk – skończywszy.

Kompozycja, struktura lub może raczej „architektura”, tej książki wiąże się i wynika logicznie z przyjętego w tytule, metaforycznego terminu „Homeroscopium”, a jej autorzy mogą śmiało powiedzieć, że czują się jak budowniczowie nowoczesnego obiektu z betonu i szkła, surowego, chropawego i dopracowanego zarazem. To obiekt, budynek mieszkalny w którym… zamieszkają marzenia. Marzenia artystów o Sztuce uniwersalnej i wielkiej, traktującej art-object jako jedyny sposób na zawarcie przymierza z odbiorcą, na nawiązanie rozmowy, podjęcie rozpoczętego przed wiekami dialogu. Marzenia krytyków, których (pozornie nieistotna, ale rzetelna, niekiedy „mrówcza”) praca powinna przyczynić się do rozbudzenia zainteresowania dziełem sztuki i biografią lub – zapisaną w obrazie, grafice, rysunku, czy rzeźbie – autobiografią artysty. To wreszcie budynek mieszkalny, w którym odnajdą swe miejsce wszelkie niespełnienia i dążenia człowieka, wszelkie nadzieje, zawahania i  obawy człowieka współczesnego, dla którego akt twórczy bywa jedyną chwilą refleksji, być może także jedyną okazją kontaktu z Duchem Wszechświata, Absolutem.

Budujemy przeto nasze „Homeroscopium” i czynimy to pełni niepokoju o ostateczny, architektoniczny i estetyczny, a tym samym moralny – efekt. Odwołując się do słynnej Platońskiej „TRIADY” (Prawda, Piękno i Dobro), pragniemy by w naszym „Homeroscopium” znaleźli przestrzeń dla siebie ci wszyscy, którym obce są „modele konsumpcji” i materialne dążenia człowieka, zanurzonego w owej „kulturze nadmiaru”, kolorowego chaosu i zgiełku, człowieka który być może nie wie jeszcze i nie czuje, że spojrzenie w głąb siebie, czy wrażliwa kontemplacja Natury, chwila ciszy – znaczą nieporównywalnie więcej niż wypełnione perfekcyjnie opakowanymi towarami aleje półek w pobliskim hipermarkecie. Budujemy „Homeroscopium” dla ludzi wrażliwych i mądrych, którzy poszukują kontaktu z drugim człowiekiem przez Sztukę i w imię Sztuki.

 Z wyrazami sympatii i szacunku dla jej przyszłych czytelników
 – autorzy i współtwórcy tej książki

 

 

4. Uwagi końcowe

Autorzy pragną, zamykając jakąś logiczną klamrą cykl swych esejów o sztuce – podkreślić, że drogi wiodące ich do napisania tej książki były odmienne. Teksty Małgorzaty Dorny (Wendrychowskiej), publikowane już wcześniej, powstawały na zamówienie konkretnych redakcji i galerii. Teksty Jacka Ojrzanowskiego zostały napisane specjalnie, z myślą o tej właśnie publikacji książkowej i  zostały zadedykowane specyficznej, wymagającej i nader krytycznej grupie adresatów: studentom kierunków artystycznych szkół wyższych i uczniom ostatnich klas liceów ogólnokształcących.

Autorzy są jednak zgodni, że łączy ich sposób spojrzenia na sztukę, potrzeba poszukiwania nowych, nieprzetartych jeszcze dróg (lub może ścieżek) interpretacji, obszarów obejmujących zagadnienia tak zwanego „pogranicza”, pogranicza: literatury, estetyki, filozofii i etyki. Nieobca jest im także wiedza z zakresu współczesnej socjologii i antropologii sztuki, a więc wiedza o kondycji współczesnego człowieka. Ich stosunek do tak szeroko, szkicowo nakreślonego tematu, do problematyki w istocie bez granic i bez ram – można by przedstawić metaforycznie jako rodzaj spojrzenia „w głąb”. Pragnąc unaocznić, zobrazować ten sposób myślenia i rodzaj wrażliwości, dominujący w ich tekstach – autorzy proponują odwołać się do stylistyki jednego z ostatnich filmów Akiro Kurosawy „Dreams”.

Oto uporządkowana sekwencja scen, układających się w autobiograficzną opowieść, zamykającą mocnym akcentem dorobek żegnającego się ze światem reżysera, opowieść zatytułowana zwyczajnie: „Sny”. Oto sale muzeum lub współczesnej galerii i młody Japończyk, który staje (jak urzeczony) przed rzędem niewielkich, malowanych pastelami kompozycji. Bohater filmu – malarz o aparycji naiwnego, wrażliwego, zamyślonego, „romantycznego” chłopca, wchodzi (metaforycznie i dosłownie) w nasyconą słońcem, charakterystycznie złocistą, przyjazną – przestrzeń, jednego z  bardziej znanych pejzaży autorstwa Van Gogha. Młodzieńca otaczają nagle falujące pola, wiejskie praczki pod rozbuchanym kolorystycznie kamiennym mostkiem, podczas gdy stada rysowanych graficznie, szkicowo wron – zrywają się do lotu ponad płaszczyzną przejrzałego zboża. Bohater spotyka, stojącego niemal tyłem do widzów – Vincenta, który przy rozstawionych sztalugach, w żółtej kurzawie rżyska, z paletą w jednej i pędzlem w drugiej dłoni (z owymi nieodłącznymi i bardzo teatralnymi atrybutami artysty) – trwa zamyślony, zapatrzony w przestrzeń, by rzucić od niechcenia kilka, pozornie nieistotnych uwag na temat dymiącej, buchającej snopami iskier, zda się pędzącej wprost na nich, pokazanej w kilku mocnych, wyrazistych kadrach – lokomotywy.

Krytyka nie szczędziła filmowi „Dreams” ironicznych, złośliwych komentarzy. Reżyserowi zarzucano zamiłowanie do zbyt prostego obrazowania, do łatwych i oczywistych skojarzeń, ale wydaje się, że publiczność wiedziała już wówczas „swoje”. Film do dzisiaj, mimo, że wszedł na ekrany w początkach lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku – stanowi inspirację nie tylko dla teoretyków i historyków sztuki, ale także dla tych wszystkich, dla których sam fakt obecności dzieła – staje się okazją do nawiązania rozmowy, pretekstem do zawarcia specyficznego porozumienia, dialogu między odbiorcą i artystą. Istotą i zaczynem owego osobistego, niekiedy intymnego kontaktu, który na gruncie teorii literatury zwykło się nazywać mianem „trójkąta autobiograficznego” – okazuje się postawa twórcy .

On to bowiem daje świadectwo „faktom”, co wydawać się może oczywiste w przypadku tak zwanej sztuki „przedstawiającej”, ale nie znaczy (jeżeli nie ulegać uproszczeniom), że faktem jest tylko to, co widać i co wyraziste, utrwalone w strukturze konkretnej pracy.

Dla malarza impresjonisty „faktem” może okazać się światło, dla ekspresjonisty – zapis gestu i  ruchu, dla surrealisty jakaś niejednoznaczna, oniryczna przestrzeń. Każdy z  nich, zapisując na płótnie fragment swej własnej artystycznej biografii, swej drogi, swych poszukiwań, przemyśleń – kreuje pojęcie „faktu” w sobie tylko właściwy, rozpoznawalny sposób.

On to także, ów (skonkretyzowany z racji przyjętej stylistyki, konwencji i artystycznej wizji, przesłania) autor – dokonuje w każdej ze swych prac, zawsze bardzo osobistego wyznania, wprowadzając odbiorcę w świat własnych doświadczeń, proponując określoną paletę barw, czy operując precyzyjnie dobraną gamą środków ekspresji, charakterystycznym znakiem graficznym, metaforą, symbolem. On to wreszcie – rzuca wyzwanie odbiorcy, temu do kogo skierowane jest dzieło, kto powinien wejść w przestrzeń artysty (podobnie jak uczynił to bohater filmowej noweli Akiro Kurosawy) i kogo obecność została przewidziana i w pewnym sensie „zakodowana”, ukryta w obrazie.

Inny bowiem krąg adresatów swych prac wyznaczy zawołany buntownik, awangardzista, oczekujący protestu lub oburzenia publiczności, inny – malarz traktujący swe dzieło na prawach estetycznego przedmiotu, a jeszcze inny – artysta, który zdecyduje się na pokazanie rozpisanego na szereg dopełniających się scen kart z pamiętnika lub notatnika, czy diariusza. Zaprosiliśmy zatem Państwa na spacer po naszym „Homeroscopium” – galerii wyobrażonej, wyśnionej, nie mającej konkretnego adresu, do miejsca nieobecnego w przestrzeni urbanistycznej, realnego, położonego gdzieś na bezdrożach, na krańcach Europy – miasta. Zaprosiliśmy na rodzaj sentymentalnej, niespiesznej wędrówki, której trasa (zazwyczaj ledwie naszkicowana, nakreślona na domniemanej mapie, tworzonej w wyobraźni) poprowadziła nas od jednej wystawy do drugiej, szlakiem utrwalonych w pamięci obrazów, rysunków i  grafik, niekiedy portretów artystów.

 

Zaprosiliśmy na wystawę, której scenariusz układał się w rodzaj bardzo osobistych, pamiętnikarskich, niepozbawionych nostalgii – narracji, w której pewną (acz nie najważniejszą) rolę odgrywały estetyczne upodobania i wybory, a nade wszystko sympatie tych, którzy zdecydowali się (pełni niepokoju o  ostateczny efekt) podzielić swymi myślami o sztuce i jej twórcach, badaczach, eksperymentatorach, performerach, artystach.

Zamiar podjęcia takiej wędrówki wydawał nam się tym bardziej naturalny, że współczesny człowiek okazuje się bardzo przywiązany do narracji lub może raczej – do snucia niekończących się opowieści. Lubi historie rozbudowane, wielowątkowe, polifoniczne i owym zamiłowaniem do imitowania realnego świata w  literaturze i  sztuce – można usprawiedliwić (nie tak odległe w czasie) zamiłowanie do czytania prozy w stylu „le roman fleuve”, powieści „rzeki” lub (znacznie bliższe nam wszystkim) przywiązanie do śledzenia losów bohaterów telewizyjnych popularnych seriali i nowel.

Opowiadanie zasłyszanych lub zapamiętanych, niekiedy przeżywanych osobiście, historii staje się także swoistym antidotum, remedium na pośpiech i bałagan naszych, jakże niepewnych – czasów. W świecie realnym wypowiadamy się bowiem w  sposób chaotyczny, nieciągły, bez dbałości o spójność i wewnętrzną logikę przekazu, bez poczucia odpowiedzialności za słowo i za podejmowane tematy i wątki. Jeszcze jednak niedawno, „zanurzony w kulturze” epok minionych – a szczególnie w postromantycznej prozie oraz w tekstach powieściowych pierwszej połowy dwudziestego wieku, kiedy to stało się modne, naturalne i  umotywowane psychologicznie snucie niekończących się, tworzących cykle, sekwencje uporządkowanych, płynnie przenikających się, naznaczonych potrzebą wyznania, autobiograficznych, zapisów doznań i zdarzeń, opowieści – człowiek czuł się bezpiecznym, spokojnym i szczęśliwym obywatelem (pojmowanego w sposób holistyczny) świata.

Wydaje się zatem, że narracja, traktowana jako opowiadanie o tym, co minione, owo spokojne „snucie opowieści” – pozwalała czytelnikowi (podążającego tropem myśli opowiadającego, narratora lub niekiedy także autora) na porządkowanie i oswajanie artystycznej, wykreowanej, jakiejś meta -realności. Jednakże podczas gdy w przypadku tekstu literackiego liczą się głównie subiektywne, intencjonalne narracje, prowadzone z  rozmysłem, tworzące pewien logiczny, przemyślany do ostatka, konstrukt – w przypadku wspomnień, takich jak zapis „podróży sentymentalnej” po pracowniach i salonach sztuki – liczy się zarówno osobowość narratora – „wędrowca”, jak i  inspiracja dostarczana za sprawą zgromadzenia w  jednym miejscu i czasie konkretnych dzieł, tworzących we wspomnieniach zwiedzającego określoną sekwencję obrazów, kompozycji, wreszcie – estetycznych i filozoficznych „zdarzeń.”

Pragnęlibyśmy, by ta książka, owo „Homeroscopium sztuki” stała się dla Państwa zarówno inspiracją, jak i  swoistym remedium. Inspiracją do snucia własnych, osobistych nacji, do podjęcia samodzielnych poszukiwań. Remedium na samotność współczesnego człowieka, zagubionego w świecie techniki i technologii, poszukującego na próżno drogi ku własnej, osobistej Arkadii.

Autorzy:  Dorna (Wendrychowska) i J. Ojrzanowski

 

 

5. Spis treści 

 

Z listu do czytelników

Biogramy

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Alfreda Aszkiełowicza światy równoległe

 

 Jacek Ojrzanowski

Stanisław Baj. Namiętność

 

Jacek Ojrzanowski

Anna Bochenek. Bliskie spotkania trzeciego stopnia

 

Jacek Ojrzanowski

Katarzyna Gauer. Menhiry zawsze rzucają cienie

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Krzysztof Gliszczyński. Zmagania artysty z materią, czasem i autoportretem ukrytym

 

Jacek Ojrzanowski

Władysław Jackiewicz. Wenus. Mistycyzm  nagości

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Mistyczny stan jedności z Naturą… w „postludzkim”, ponowoczesnym świecie. Refleksje na marginesie fotogramów Zofii Kawalec–Łuszczewskiej

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Anna Lejba. Znak, archetyp, litera, materia. Filozoficzne rozważania Anny Lejby

 

Jacek Ojrzanowski

Andrzej Łobodziński. Harmonia wyobraźni

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

„Mieć oczy psa… oczekiwań radosnych pełne… Chciałabym”. (Malarskie palimpsesty Ewy Podolak)

 

Jacek Ojrzanowski

Eduard Nikonorov. „Błazny, szaleńcy, głupcy”

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Tadeusza Ogrodnika autoportret w rysunkach ukryty

 

Jacek Ojrzanowski

Roman Opałka. Na osi czasu

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

W laboratorium sztuki Janusza Ploty – sceny z życia artysty „osobnego”

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Malarskie ślady Krzysztofa Polkowskiego

 

Jacek Ojrzanowski

Stanisław Sacha Stawiarski. Chwała na wysokości słońcu

 

Jacek Ojrzanowski

Aleksandra Simińska. „Nemezis”

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Andrzeja Sobolewskiego światy osobne

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Przeobrażenia materii w kompozycjach malarskich Andrzeja Tomaszewskiego

 

Jacek Ojrzanowski

Partibus infidelium czyli „prowincja zamieszkała przez niewiernych”.

Ewaluacja materii socrealizmu

 

Jacek Ojrzanowski

Młodzi Dzicy. Reaktywacja modelowania procesu twórczego

 

Małgorzata Dorna (Wendrychowska)

Pracownia interpretacji otwartych – w poszukiwaniu partnerów dyskursu…

 

Uwagi końcowe

Podziękowanie

 

Weronika Pytlarz – tomik poetycki „Czyja wina”

Zuzanna Przeworska

W zderzeniach słów – tyle zaskakujących odkryć, czyli o poezji Weroniki Pytlarz  

 

Własnie dotarł do czytelników znakomity tom poetycki Weroniki Pytlarz  „Czyja wina”. To debiut książkowy tej poetki – błyskotliwy, z pewnością zaistnieje w Poezji. Wzbogacają go piękne, jakże trafnie korespondujące z wierszami –  ilustracje Anny Szczepanik.

 

„To dobra, mądra i piękna poezja, która nie pozostawi nikogo obojętnym – pisze na okładce tomiku Zuzanna Przeworska. –  To poezja o dojrzewaniu do słowa, do świata, do swojego miejsca w tym świecie. W świecie pełnym sprzeczności, absurdów i paradoksów, wręcz kryzysu wartości – jak ujawnia to poetka w swych metaforycznych obrazach – człowiek wrażliwy, pełen empatii, czuje się zagubiony, samotny. „I byliśmy tacy ludzcy/ze mieli nas za głupców/… Mieli nas za głupców,/a my tylko zapatrzyliśmy się w gwiazdy”. To mocna, często wręcz porażająca poezja, obnaża siłę i słabości człowieka, jego lęki, pragnienia, także przegrane, tęsknoty i samotność, nawet tę we dwoje. „Będziemy mówić,/żeby świat przestał być głuchy/ na człowieka”, „My w tych domach/ całkiem nie do siebie”. Człowiek w poezji Weroniki Pytlarz, to „człowiek –filozof. / Odkrywca atomu./ Po co to wszystko/ skoro niewiele więcej szczęśliwy”; ale też ktoś kto odkrywa siebie w świecie, cieszy się chwilą, bierze z życia to, co najlepsze. Nikogo nie oskarża, co najwyżej stawia ważne pytania: Czyja wina? Pytania jak najbardziej zasadne, bowiem „Betonowe ulice/my w samotnościach/ nawet świat/ wolałby na inną orbitę”.

Tomik „Czyja wina? Weroniki Pytlarz to także znakomita liryka, pełna namiętności: „Rozebrałem cię ze wstydów/ i taką nagą/ zostawiłem światu / i taką z lęku/ posłałem na kolana:”. Liryka zmysłowa, wyzwolona, pomiędzy sacrum i profanum, ale też pełna niedopowiedzeń, z oddechem dla czytelnika.

Tomik „Czyja wina” Weroniki Pytlarz składa się z sześciu pasjonujących tematów – rozdziałów: Światu, Nagości, Ludiom, Piętrzenia, Szeptania, Niedosyty – zawiera  50 cudownych liryczno-refleksyjnych wierszy.

Zapraszam w podróż do błyskotliwego świata wierszy Weroniki Pytlarz. W zderzeniach słów tyle tam niespodzianek…

 

We wstępie tomiku Weronika Pytlarz pięknie, oryginalnie – tak oto rozmawia  z czytelnikiem (miejscami to proza poetycka!):  

Początki od zawsze były dla mnie najtrudniejsze. Na postawienie pierwszego kroku czekałam cały rok. Na rower wsiadłam po jakichś sześciu latach życia, a słowa zainteresowały mnie jeszcze trochę później. Słowa wkradły się do mojego życia z wielką mocą w postaci bajek na dobranoc, w postaci opowieści, które do snu opowiadał mi tata, w postaci rozmów, które codziennie przeprowadzałam z mamą.

Słowa stanowią większość mojego życia i jeszcze większą większość samego jego sensu. Chciałabym czytelniku, żeby Cię te słowa dotykały lub odchodziły daleko ze świadomością odejścia. Słowa mają to do siebie, że niosą za sobą wielkie zamiary, chcą czegoś lub chcą coś dawać, ale pragnę, żebyś słowa, z którymi zaraz się zetkniesz, potraktował bez żadnego zobowiązania. Żebyś czerpał przyjemność z samego słowa, z jego przeczytania i zrozumienia. Chciałabym drogi czytelniku, żebyś potraktował słowa ode mnie jako słowa, które nie chcą być potraktowane w żaden określony sposób i stale czekają na nowe odkrycia.

Początki od zawsze były dla mnie najtrudniejsze, ale jeszcze trudniejsze końce, bo do dziś nie rozstałam się ze wszystkim co kiedykolwiek zaczęłam licząc na coraz to pełniejsze doznania, na lepszy świat i licząc na ludzi. Na ludzi wszystkich bez wyjątku w swojej wyjątkowości. Dlatego kończąc początek słów, którymi chcę się z Tobą podzielić czytelniku, nie powiem Ci nic, bo wierzę, że sam dostrzeżesz, co chcę Ci powiedzieć.

Weronika Pytlarz

O Autorce 

Weronika Pytlarz, studentka psychologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu,  rodem z Piły, to poetka oryginalna, z własną, już rozpoznawalną frazą poetycką, grą słów pełną nowych sensów. Jest laureatką wielu ogólnopolskich i regionalnych konkursów poetyckich, uhonorowana nagrodą Fundacji Literackiej im. Agnieszki Bartol., związana z Klubem Literackim „Pegazik” MDK „ISKRA” w Pile.

Mieszka w Pile.

O książce

Weronika Pytlarz „Czyja wina”

 

Wydawca: Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

Str. 110

Redakcja – Zuzanna Przeworska

 

Zdjęcia:

Ilustracje – Anna Szczepanik

tel. 536 128 507, e-mail: andziasz123@gmail.com

 

Książce patronuje Fundacja Literacka im. Agnieszki Bartol

 

Okładka, opracowanie graficzne:

Oficyna Reklamowo-Edytorska DRACO-ART w Pile – Renata Drozd

(ul. Garczyńskiego 4 c, 64-920 Piła, tel. 501 671 331)

 

Wydanie I , Piła – 2020

 

Druk: Drukarnia „TOTEM”Inowrocław

 

ISBN 978- 83- 60245-97-2

————————————–

Zamówienie

 

1/ Tomik ten można bezpośrednio zamówić – kupić u wydawcy:

możemy wysłać pocztą –
cena za 1 egz. – 22 zł +9 zł koszty przesyłki. Można tę kwotę 31 zł wpłacić
na konto wydawnictwa – proszę podać dokładny adres:
Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska
64-920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

Bank Pocztowy Oddział w Pile

Nr 70 1320 1351 2212 3516 2000 0001

Książkę wyślemy po wpłacie na konto

tel.668 000 335

 

Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

tel./fax /067/ 213 24 92

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl

      

——————————-

Na kartach końcowych tomiku „Czyja wina” czytamy ciekawą – budującą opowieść o relacjach Autorki z Najbliższymi – rodzicami, siostrami – też poetkami –  i ze światem w mikro i

makro wymiarze:

Podziękowania

 Dużo łatwiej jest dziękować niż prosić. Mogę śmiało powiedzieć, że nigdy nie musiałam o nic prosić osób, którym jestem wdzięczna. Nie musiałam prosić, bo te osoby zawsze wiedziały czego mi tak naprawdę trzeba.

To dzięki mamie mogę bez lęku opisywać emocje, rozpoznawać ludzkie gesty i przede wszystkim dostrzegać, bo nikt tak nie dostrzegał moich smutków, moich talentów i moich wszelkich pragnień. Nikt nie potrafił pokierować mnie w taką stronę, w której czułabym się dobrze i nikt nie potrafił dodawać mi tyle pewności siebie. To dzięki mamie mogę pisać o wszystkim o czym pragnę, bo nawet jeśli nie przeżywam to nauczyłam się dostrzegać, nauczyłam się wnikać głębiej i domyślać się tego, czego nie widać, a co czuć. Chciałabym podziękować za każdą rozmowę, bo w końcu dzięki rozmowom mogłam od zawsze odkrywać coraz więcej zgadzając się lub nie. Dzięki rozmowom mogłam stale dorastać i rozumieć coraz bardziej świat i ludzi, ale mogłam przede wszystkim kochać, a więc być człowiekiem, choć odrobinę tak pięknym jak z książek.

To dzięki bajkom na dobranoc, które opowiadał mi tata potrafię sobie cokolwiek wyobrażać. Potrafię uwierzyć w magiczny grzebień nie plączący włosów, potrafię odczuwać, bo czekałam z niecierpliwością na szczęście bohaterów, a te bajki zawsze kończyły się szczęśliwie, choć wcale się na to nie zapowiadało. Mogłabym również podziękować za naukę jazdy na rowerze, za pokazanie jak sznurować buty i jak zamieniać poprawnie jednostki na matematyce, ale nie to jest najważniejsze. Najważniejszy jest czas, który zawsze się dla mnie znajdywał, choć powinno go zawsze brakować. Chciałabym podziękować za każdy moment wsparcia, każdy moment dumy i wszystkie rady. Dziękuję za nasze może trochę milczące rozmowy, bo to  ja mówiłam więcej, co się rzadko zdarza, ale dobrze wiedziałam, że zostanę uważnie wysłuchana i dobrze wiedziałam, że więcej nie potrzebuję.

Dużym wsparciem są dla mnie siostry-Wiktoria i Marika, które również wnikają między poezję, więc porozumienie między nami bywa trudne ze względu na różne światy, ale jego nić zawsze, choć może bardzo zasupłana się znajduje. To dzięki siostrom powoli uczyłam się i dalej uczę się miłości, troski i różnych perspektyw. Dzięki nim potrafię zrozumieć dlaczego pluszowemu królikowi należało odciąć wąsy, jak trudno odnaleźć siebie, a jakie to ważne i przede wszystkim po co człowiekowi zrozumienie i rozmowy o sprawach istotnych i tych mniej. Dzięki nim mogłam być nieidealną starszą siostrą, ale mogłam również po raz setny czytać na dobranoc bajkę o Martynce, która spadła z roweru. Chciałabym podziękować moim siostrom za inne perspektywy miłości, a więc za inne perspektywy doznań wypowiadanych słów.

Przyjaciele spędzali ze mną chwile najpiękniejsze i te najgorsze. Słuchali mnie, ale i dawali mi słuchać, a możliwość słuchania zazwyczaj powodowała u mnie nowe wiersze. Jestem im wdzięczna za każdy spacer, każdą imprezę, której nie nazywaliśmy imprezą, każdy uśmiech i wszystkie słowa, których zawsze był ogrom. Dzięki przyjaźniom dojrzałam w znaczeniu dosłownym i dojrzałam człowieka. Człowieka każdego z osobna, absolutnie wyjątkowego i dobrego przede wszystkim. To dzięki przyjaciołom nigdy nie zwątpiłam w siebie na dobre i to dzięki nim chcę stawać się z każdym dniem lepsza. Z przyjaciółmi mogłam strzelać do zombiaków na konsoletach, chodzić po dachach, grać w uno i trafiać na kartę pułapkę, mogłam rozmawiać o rzeczach mniej ważnych i o tym dlaczego Nietzsche był wybitnym filozofem.

Pragnę podziękować Pani Zuzannie Przeworskiej nie tylko za kierowanie w słowie, ale za dostrzeżenie ludzi, otaczającego dobra i siebie. Pani Zuzanna biorąc mnie pod skrzydła własne i skrzydła „Pegazika”  pozwoliła mi w końcu zobaczyć własne ja, jako ważne ja i zbudowała we mnie człowieka silnego we wrażliwość, ale i człowieka zwyczajnie silnego i w końcu lubiącego samego siebie. Dzięki Pani Zuzannie zaczęłam dostrzegać nie tylko innych, ale i siebie, co było tak naprawdę najcenniejsze, bo inaczej nie postawiłabym kroku w przód, a z perspektywy czasu mogę powiedzieć, że ten krok był wręcz milowy i prowadzący do szczęścia, którego bezustannie i bez skutku szukałam wcześniej.

Chcę, żeby podziękowania trafiły również do „Pegazika”. Do wszystkich częstujących mnie zawsze rozmową i herbatą. Chcę podziękować za wszystkie słowa uznania i krytyki, bo jedne i drugie zawsze były bardzo ważne. Chcę podziękować za wszystkie teksty, którymi mogłam cieszyć umysł i metaforyczne serce. Wszyscy tworzący „Pegazika” stali się dla mnie drugą rodziną i drugim domem, z którego nigdy nie chciało się wychodzić i, w którym zawsze ktoś na ciebie czekał.

Dziękuję Paniom polonistkom, które uczyły mnie przez lata edukacji, bo otworzyły we mnie zamiłowanie do słowa pisanego i przede wszystkim pozwoliły na własną, a nie ściśle określoną interpretacje tego słowa, pozwoliły na odkrywanie i szukanie tego, co mnie dotyka, a nie narzucały, co dotykać musi. W szczególności chciałabym podziękować Pani Izabelli Bartol, która obdarzyła mnie ogromnym wsparciem szczególnie w sferze twórczej, ale i nie tylko. Właściwie mogę śmiało powiedzieć, że gdyby nie Pani Bartol, nigdy nie trafiłabym pod skrzydła „Pegazika” i pewnie nigdy nie doświadczyłabym tego, na czego doświadczanie wyczulił mnie świat poezji.

Dziękuję również moim wychowawcom, którzy latami kształtowali mnie i pozwalali zgadzać się i nie zgadzać ze swoimi spostrzeżeniami, co okazało się być później z mojej strony bardzo twórcze. Dziękuję Pani Annie Sulimierskiej, Panu Michałowi Łożyńskiemu, Pani Kindze Bartnickiej i Panu Arturowi Stanilewiczowi. Zawsze mogłam liczyć na wszelką pomoc, a niektóre lekcje przyczyniły się do wierszy tutaj zamieszczonych.

Chcę podziękować wszystkim ludziom, którzy kiedykolwiek byli moją inspiracją i może o tym wiedzą, może nie wiedzą, i może się dowiedzą, a może nie, ale są dla mnie ważni, i gdyby nie oni, nie byłoby żadnego z wierszy.

Weronika Pytlarz 

 

 

 

 

 

 

 

Adam Ryszard Prokop – tomik „Jedenastemu”

Zuzanna Przeworska

Poeta Adam Ryszard Prokop z liryczną dedykacją „Jedenastemu”, czyli tytułowym „jedenastym” jest każdy z nas   

      
Właśnie nakładem Wydawnictwa Media Zet ukazał się ciekawy, bardzo intrygujący tomik wierszy „Jedenastemu” Adama Ryszarda Prokopa. To poetycka opowieść o filozofii codzienności osadzona „między człowiekiem a czasem” . Poeta wygrywa na strunach słowa to, co się dzieje tu i teraz. Poetyka oparta na paradoksie i wrażliwości. W świecie pełnym chaosu „spojrzenie człowieka / jak dym w księżycu / ulotne / a w murach / pustka”. Człowiekowi trudno odnaleźć się w mikroświecie, stąd tyle detali z codzienności, a także w makroświecie, tu zaś rządzi metafora. To tęsknota człowieka za zrozumieniem w świecie, w którym „jeden dotyk wystarczy/ by zaćmić niebo człowiekiem/ tu i teraz/ roztrzęsione”.
To poezja oszczędna, z trafnymi, często zaskakującymi, przewrotnymi pointami, niektóre wiersze przypominają wręcz aforyzmy.
Bywa, że poeta opowiada o świecie poprzez grę słów, także i te poetyckie zabawy językowe są pretekstem do stawiania pytań o sens życia.  
Odkrywanie własnej refleksji o życiu jest siłą tej poezji.
Tym tytułowym „jedenastym” jest każdy z nas.
Zuzanna Przeworska

 

Przedmowa autora w tomiku „Jedenastemu” 

Drogi Czytelniku!

 

            Jesteś jedenastą osobą, która czyta prezentowane w niniejszym zbiorze utwory. Mam nadzieję, że nie wyda Ci się to w żaden sposób deprymujące. Bycie jedenastym z reguły w żaden sposób nie nobilituje. Pamięta się zwycięzców, tych pierwszych, czasem jeszcze owych na podium: drugich i trzecich. Ale ten jedenasty, daleki od tryumfu, poza pierwszą dziesiątką, bywa zapomniany, pomijany, lekceważony, nawet w tych zdaniach potraktowany bez grzecznościowego per Pan/Pani. Ale właśnie Tobie, temu Jedenastemu, dedykowany jest ten tom!

            Powyższa dedykacja w żaden sposób nie ma zamiaru podważać mojej wdzięczności dla osób, które uprzednio zechciały spojrzeć na wybrane przeze mnie wiersze. Ta pierwsza dziesiątka to filologowie polscy (Kamil Dźwinel, Michał Kłosiński,), poeci (Daniel Czepiński, Petr Ligocký) oraz fascynujące połączenia tych fenomenów, czyli wieszcze będący naukowcami (Mirosław Dzień, Wojciech Kudyba) oraz językoznawcy, którzy czasem ulegają wdziękom Erato (Roman Bobryk, Radosław Sioma). Listę zamykają moje dwie polonistki z czasów edukacji szkolnej (Jolanta Beynarowicz, Krystyna Sikora). Jeszcze raz wszystkim serdecznie dziękuję!

            Komentarze osób wymienionych powyżej były bardzo różne: od warunkowego zdiagnozowania grafomanii, poprzez konkretne uwagi formalne oraz merytoryczne, po słowa pełne uznania, zachęty do publikacji, jak również dalszego tworzenia i pracy nad tym, co już zostało napisane. Wydaje się jednak, że każda z tych osób znalazła utwór, który ją poruszył, w sposób możliwy jedynie dla poezji.

Decydując się na oddanie tego zbioru w ręce Jedenastemu nie oczekuję odmiennych reakcji niż dziesięć uprzednich. Prezentowane utwory będą dla jednych stanowić zbędną pisaninę, inni zaczną utyskiwać na nadmierny strukturalizm, jeszcze kolejni albo się zirytują, albo skrytykują niedobór metafor, tudzież odniesienia do historii. Autorowi pozostaje mimo wszystko nadzieja, że każdy czytelnik dotrze do utworu, który spełni swe liryczne przeznaczenie, a więc zagra na strunie osiągalnej wyłącznie dla słowa.

            Albowiem Jedenastemu należy się taki dar przez zwykły szacunek. Mało kto w dzisiejszym zabieganym świecie, skoncentrowanym na zwycięzcach, zafiksowanym na punkcie podiów i pierwszych dziesiątek, znajduje czas na czytanie książek, a co dopiero poezji, do tego zupełnie nieznanej, niszowej, współczesnej. Jej słowa nierzadko starają się zebrać okruchy codzienności, ale codzienność pozostaje na nie najczęściej obojętna.

Ale Ty, Drogi Czytelniku, jesteś zupełnie wyjątkowy, gdyż nie tylko sięgasz po lirykę, ale także czytasz przedmowę do ostatniego zdania. Sława Jedenastemu!

 

Adam R. Prokop

Wrocław, 18 XII 2019

————————–

Okładka tomiku „Jedenastemu”- skrzydełka   

O poezji Adama Ryszarda Prokopa – opinie miłośników literatury 

Wyrwane z kontekstu komentarze Dziesięciu o wierszach w tomie Jedenastemu:

 

Z czytaniem jest jakoś tak, że często w innym momencie podoba się coś innego. Roman Bobryk

 

W przypadku niektórych [wierszy] notatka poetycka urasta do rangi gatunku poetyckiego (to coś takiego jak z fragmentem jako gatunkiem, który wcale nie jest fragmentem jakiejś całości). Radosław Sioma

 

Nigdy nie wiem w podobnych przypadkach, czy to wielka Poezja, ale zagadka, gra ze słowem i z czytelnikiem. Daniel Czepiński

 

Lingwistycznych zabaw ciąg dalszy, lecz zabawy to dobre i nierozrywkowe w żadnym razie! Kamil Dźwinel

 

Najlepiej wychodzi taka poezja dnia codziennego, tego typu teksty naprawdę mi się podobały. Petr Ligocký

***

 

Ta poezja jest kopalnią wiedzy o człowieku, choć utwory są na ogół krótkie i zdawałoby się, że z gatunku „lekkie, łatwe i przyjemne”. Krystyna Sikora

 

Trzeba do tego podejść inaczej, ułożyć to w całość, która będzie opowiadać jakąś historię, bo to jest w tych wierszach element istotny – zapis codziennego przeżycia. Michał Kłosiński

 

Poeta i tak musi mieć przekonanie, że jego słowa będą ważne dla innych, ale aby tak się stało musi zrobić w sobie miejsce dla światła pokonującego ciemność, dla metafory precyzyjnie zadającej cios… Mirosław Dzień

 

Koszmar senny maturzysty czy żale Poety przed Muzą na swą słabość? Czy porachunek z Muzą, która właśnie zamilkła… Jolanta Beynarowicz

 

Pamiętaj, że to, co piszę jest subiektywne i jeśli naprawdę jesteś grafomanem, to w ogóle nie będziesz się tym przejmował. Wojciech Kudyba

 

 

O książce:

Adam Ryszard Prokop „Jedenastemu”

Wydawca: Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

Str. 56

Redakcja – Zuzanna Przeworska

 

Zdjęcia:

Adam Ryszard Prokop

Krystyna Prokop

 

Okładka, opracowanie graficzne:

Oficyna Reklamowo-Edytorska DRACO-ART w Pile – Renata Drozd

Wydanie I , Piła – 2020

Druk: Drukarnia „TOTEM”Inowrocław

ISBN 978- 83- 60245-96-5

————————————–

Zamówienie

 

1/ Tomik ten można zamówić u wydawcy:  możemy wysłać pocztą –
cena za 1 egz. – 19 zł +9 zł koszty przesyłki. Można tę kwotę 28 zł wpłacić
na konto wydawnictwa – proszę podać dokładny adres:
Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska
64-920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

Bank Pocztowy Oddział w Pile

Nr 70 1320 1351 2212 3516 2000 0001

Książkę wyślemy po wpłacie na konto

tel.668 000 335

 

Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

tel./fax /067/ 213 24 92

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl

 

hana – tomik poetycki „Narcyz”

Zuzanna Przeworska

Cudowna opowieść o miłości, czyli tom wierszy „Narcyz” autorstwa hany 

Właśnie ukazał  się nakładem Wydawnictwa Media Zet piękny, odkrywczy tom wierszy „Narcyz” zawierający wybrane utwory autorstwa hany, z urzekającą, jakże sugestywną, pełną metafory  okładką, której autorką jest Renata Drozd.

                 

Ta książka poetycka z pewnością znajdzie swoich czytelników, bo jest niezwykła, bardzo autorska.

Tyle już słów napisano o miłości, tyle powstało o niej wierszy, a jednak hana odkrywa w swym debiutanckim tomie „Narcyz” nowe obrazy, wywołuje intrygujące spięcia i napięcia. Te wiersze zaskakują, poruszają, a czasem wręcz zniewalają, czy wręcz jak wyznała pewna nastolatka, do której tomik dotarł jeszcze ciepły, pachnący farbą drukarską: „Wiersze powalają z nóg – jakby były o mnie – powiedziała, wskazując na pierwszy z brzegu wiersz otwierający tom „Narcyz”:   „Gdzieś”.

Tomik, liczący 112 stron, składa się kilkadziesiąt wierszy włączonych w czytelne rozdziały: „Rozszumiał cały mój świat”, „Ty i ja – jedno źródło”, „Mów do mnie”, „Wolałeś płoszyć wiewiórki”, „By opadły marzenia z gwiazd”, „Narcyzy to lubią” .

Na okładce Autorka napisała: 

” Ufam… ,

że tu, gdzie spotkały się nasze byty, marzenia i cała gama

uczuć oraz niezgłębione pokłady wrażliwości, jesteśmy

w stanie przeniknąć się wzajemnie i zwyczajnie pobyć chwilę

razem. Bo tak naprawdę, między ludźmi, nie liczą się głównie

słowa, tylko – OBECNOŚĆ.

 

Wiem…

nie spotkamy się nigdy i nigdzie, więc obcuję z Wami – SŁOWEM.

(Czasem tylko LITERĄ  lub  ZNAKIEM.)

 

Ufam…,

że może coś ożywię, poruszę lub obudzę w zakamarku Waszej tajnej

sferze wzruszeń?

A może w sobie samej – coś – ocalę?

 

Jedno jest pewne – hana –  narodziła się z –  faktu – potrzeby pisania.

 

A – ja – ,,popatrzę ciszą”, by nie spłoszyć w niej dziecięcej prostoty

i ufności, ( jak to kiedyś powiedziała moja siostra),  : ,, Czy ja –

szara kulka – pędząc przed siebie, zdołam się odbić od kamyczka i

zobaczyć horyzont?”. Dziś  jeszcze tego nie wiem.

 

Ufam…”

 

hana

 

 

Kim jest hana?

Tak pisze o sobie autorka: 

” hana – żeńskie imię japońskie.

 

Oznacza : ,,kwiat”,

lub: ,,osobę obdarzoną łaską”.

 

Obydwa przesłania są mi bliskie.

 

,,Kwiat” dopełnia tytuł niniejszego

tomiku, a ,,łaska” moje wewnętrzne,

osobiste odczucie –  bycia w cieniu

skrzydeł mego Anioła.

 

Mocno wierzę, że dar tworzenia

zawdzięczam jednemu

z jego  –  PIÓR.

Upuścił je dla mnie na rozwidlonej,

ciemnej ścieżce, mego kolejnego jutra…

 

Podniosłam.

Ufam, że utrzymam…

Może ocalę…?

 

Ufam..”

I jeszcze od autorki, wiersz, który znajduje się na skrzydełku tomu „Narcyz” 

Milczenie

Jutro – –

jest dla mnie zagadką

zabawą w ciuciubabkę

(oczy spętał mi księżyca nów)

po omacku badam – –

nieśmiałą stopą wyobraźni

grząski grunt splątanych myśli

palce moje błądzą po zimnych

twarzach kamienic

obcego mi miasta

potykam się o brodate frazesy

kamiennych schodów

schodzę w dół i w dół

pod powierzchnię nocy

bez nadziei i mapy

z pustą kieszenią marzeń

na oślep błądzę nie walcząc

z uczuć wolnym nurtem

w milczeniu niech płynie

tajemnic mych łódź

w milczeniu niech wybrzmi

zakaz wszelkich słów

i nakaz by nie robić nic

 

—————————————–

O książce:

hana – tom wierszy „Narcyz” -wybrane utwory 

 

Wydawca: Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

Str. 112

Redakcja – Zuzanna Przeworska

 

Okładka, opracowanie graficzne:

Oficyna Reklamowo-Edytorska DRACO-ART w Pile – Renata Drozd

Wydanie I , Piła – 2020

Druk: Drukarnia „TOTEM”Inowrocław

ISBN 978- 83- 60245-94 – 1

 

————————————–

Zamówienie

 

1/ Tomik ten można zamówić u wydawcy:  możemy wysłać pocztą –
cena za 1 egz. – 18 zł +9 zł koszty przesyłki. Można tę kwotę 27 zł wpłacić
na konto wydawnictwa – proszę podać dokładny adres:
Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska
64-920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

Bank Pocztowy Oddział w Pile

Nr 70 1320 1351 2212 3516 2000 0001

Książkę wyślemy po wpłacie na konto

tel.668 000 335

 

Wydawnictwo Media Zet Zuzanna Przeworska

64–920 Piła, ul. Salezjańska 11/8

tel./fax /067/ 213 24 92

www.wydawnictwomediazet@wp.pl

e–mail: mediazet@wp.pl